Projekt stanowi szansę na utrwalenie efektów ekologicznych uzyskanych w ramach wcześniej zrealizowanego projektu z EkoFunduszem pn. „Kompleksowa ochrona mokradeł i mała retencja w Borach Krajeńskich”. Obszar działania obejmuje teren Borów Krajeńskich o wysokich, niekiedy wręcz wybitnych, walorach przyrodniczych, co potwierdziła przeprowadzona w latach 2002-2005 inwentaryzacja przyrodnicza i ocena stanu mokradeł.
Wysokie walory przyrodnicze obszaru potwierdziła również przeprowadzona przez Lasy Państwowe i zweryfikowana przez specjalistów inwentaryzacja siedlisk i gatunków „naturowych” w roku 2007.
Walory przyrodnicze mokradeł Borów Krajeńskich, w porównaniu z przeciętnym stanem przyrody Wielkopolski, charakteryzują się:
- licznym występowaniem i stosunkowo dobrym zachowaniem torfowisk przejściowych,
- masowym występowaniem zjawisk źródliskowych,
- występowaniem licznych, czystych i stosunkowo słabo przekształconych cieków wodnych,
- względnie dobrym zachowaniem się pozostałości wilgotnych łąk, czego wskaźnikiem są np. mocne populacje storczyków,
- wysoką różnorodnością florystyczną,
- wysokim zagęszczeniem żurawia,
- licznym występowaniem unikatowych gatunków bezkręgowców związanych z mokradłami.
Zrealizowany w 2007 r. z EkoFunduszem projekt budowy wielu „rozproszonych” obiektów małej retencji przy wykorzystaniu wszystkich istniejących w terenie możliwości przyczynił się do zachowania i odtworzenia różnorodności biologicznej ekosystemów torfowiskowych i źródliskowych Borów Krajeńskich. Zaplanowane działania przeprowadzono w oparciu o wiedzę zdobytą na podstawie prowadzonych inwentaryzacji i waloryzacji a także doświadczenia zdobyte w trakcie realizacji innych projektów.
Przeprowadzona na gruncie szczegółowa inwentaryzacja stanu wybudowanych w ramach projektu obiektów wykazała, że znaczna ich część wymaga dla poprawnego ich funkcjonowania (pomimo wykonywania bieżących remontów i napraw) dodatkowych prac polegających na wzmocnieniu ich funkcjonalności. Podtrzymanie poprawnego funkcjonowania urządzeń małej retencji było zatem kluczowym warunkiem dalszego ich funkcjonowania i utrwalenia uzyskanych efektów ekologicznych.
Jednocześnie dla zachowania walorów przyrodniczych, otwartych torfowisk i łąk przewiduje się konieczność usuwania nalotów drzew i krzewów z powierzchni ok. 2,14 ha oraz wykaszanie na pow. 3,93 ha.
W ramach przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej zidentyfikowano główne problemy przyczyniające się do powszechnego procesu degradacji mokradeł w Borach Krajeńskich:
- dawne, lecz wciąż funkcjonujące, odwodnienia niektórych mokradeł rowami;
- generalny spadek poziomu wód gruntowych, powodujący przesychanie i nieodwracalną degradację torfowisk kotłowych, położonych w bezodpływowych zagłębieniach terenu, a także ograniczone zasilania źródlisk;
- będąca wynikiem przesuszania ekspansja roślin drzewiastych na powierzchnię torfowisk wzmagająca transpirację i dalsze przesuszanie. Ekspansja nalotu drzew i krzewów powoduje też stopniowe wycofywanie się torfowiskowych gatunków roślin;
- zarzucanie użytkowania łąk, powodujące uruchamianie procesów ich zarastania i w konsekwencji utratę różnorodności florystycznej i faunistycznej;
- wyprostowywanie i pogłębianie koryta cennych przyrodniczo cieków wodnych na wielokilometrowych odcinkach.
Przeciwdziałając tym zagrożeniom w roku 2007 wybudowano szereg obiektów tzw. małej retencji, które w znacznym stopniu przyczyniły się do zahamowania tych procesów.
Obecnie wymagają one niezbędnych prac w celu zachowania ich funkcjonalności. Prace te zostały uzgodnione z RDOŚ w Poznaniu oraz Nadleśnictwem. Program Ochrony Przyrody Nadleśnictw, nakłada obowiązek działań mających na celu kształtowanie stosunków wodnych poprzez min. odbudowę i konserwację zastawek na ciekach i rowach.
Projekt miał na celu utrwalenie osiągniętych efektów ekologicznych zrealizowanego zadania z Fundacją EkoFundusz, które dotyczy utrzymania na dotychczasowym poziomie oraz poprawie ochrony ekosystemów torfowiskowych i źródliskowych oraz małej retencji wody, na obszarze Borów Krajeńskich w granicach nadleśnictwa Zdrojowa Góra.
Cel ten został osiągnięty poprzez:
- remont 49 zastawek,
- remont 5 urządzeń piętrzących wodę na Kanale Sokoleńskim,
- remont 3 progów kamiennych,
- remont grobli,
- usunięciu nalotu drzew i krzewów pow. 2,14 ha,
- przywrócenie koszenia łąk śródleśnych, wybranych na podstawie ich walorów przyrodniczych pow. 3,93 ha.
W ramach projektu wydano niewielką publikację przedstawiającą wyniki projektu. PDF
100% dofinansowania kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia pochodziło ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Kierownik projektu: Robert Stańko
Data rozpoczęcia projektu: 15-03-2013
Data zakończenia projektu: 31-12-2013
Lokalizacja projektu: tereny zarządzane przez Nadleśnictwo Zdrojowa Góra
