1. Informacje topograficzne2. Budowa geologiczna
OchK położony jest na sandrowej Równinie Drawskiej i na morenowym Pojezierzu Dobiegniewskim. Podłoże stanowi mozaika piasków wodnolodowcowych i glin zwałowych. Szczególnie skomplikowana jest budowa tzw. Kawczych Gór - wzniesień budujących strefę krawędziową doliny Noteci w okolicy Starego Kurowa. W zagłębieniach terenu liczne są torfowiska.
3. RzeźbaDominantą rzeźby w północnej części terenu są rynny polodowcowe o równoleżnikowym przebiegu, wypełnione dużymi jeziorami (Osiek, Wielgie Dobiegniewskie, Rolewice, chrapów, Wołogoszcz i inne). Nieco dalej na południe ciągnie się pasmo mis wytopiskowych, również zajętych przez jeziora (Słowa, Lipie, Kokno, Ostrowica, Słonowo, Sarbin). Inna rynna polodowcowa rozciąga się w części południowej obszaru, w okolicy Zagórza i Lubiewa. Południowa część obszaru obejmuje także wysoką krawędź pradoliny Noteci, rozciętą wąwozami. W okolicy Rokitna i Kawek, w tzw. Kawczych Górach, deniwelacje dochodzą tu do 100 różnicy wzniesień na 1 km. Centralna część obszaru ma również urozmaiconą, ale zdominowaną przez drobne formy, rzeźbę z udziałem kotłowych zagłębień wytopiskowych, dolinek i wzniesień.
4. Gleby
Bezwzględnie dominują gleby rdzawe w rozmaitych odmianach - od rdzawych bielicowanych pod borami, po rdzawe brunatniejące pod lasami dębowymi i bukowymi. Spotyka się też niewielkie płaty gleb brunatnych i płowych; najżyźniejsze gleby na glinach zwałowych zostały odlesione i zajęte pod uprawę.
5. Wody powierzchniowe
Wschodnią granicą OchK jest rzeka Drawa. Przez teren OchK płynie wpadająca do niej rzeczka Mierzęcka Struga oraz odwadniająca zlewnię jezior Sarbin i Łubowo rzeczka Pokrętna. Poza nimi brak jest większych cieków. Dużą rolę w krajobrazie odgrywają natomiast jeziora. Do najważniejszych z nich należą: rynnowe jezioro Osiek (jedno z większych i piękniejszych na Pojezierzu Myśliborskim), słynące z malowniczości i białozielonych wód jeziora Słowa, Lipie i Łubowo, oraz przylegające do miasta Dobiegniewa jezioro Wielgie. Wśród około 40 jezior obszaru są także akweny unikatowe pod względem ekologicznym. Jezioro Radowo, chronione w rezerwacie "Jezioro Łubówko", jest mezotroficznym akwenem o szmaragdowych wodach; jego dno porastają łąki ramienic z udziałem bardzo rzadkiej jezierzy mniejszej. Podobny charakter mają jeziora Wyrwa i Perkoz, ich brzegi obrastają w dodatku szuwary kłoci wiechowatej. Tajemnicze i otoczone torfowiskami jest jezioro Linkowo; nad maleńkim śródleśnym jeziorkiem Płociczno skupiają się największe osobliwości flory torfowiskowej regionu. Do najbardziej malowniczych należy jeziorko Łęczyn, o rdzawobrunatnych wodach, otoczone malowniczymi starodrzewiami bukowymi.
6. Klimat
Pozostaje pod wpływami oceanicznymi, ma też charakter przejściowy między nieco ostrzejszym klimatem Pomorza i nieco cieplejszym i suchszym klimatem Wielkopolski. Średnia roczna temperatura wynosi ok. 7,5°C, średni roczny opad - 614 mm. Wiosna przychodzi tu o kilka dni wcześniej, niż do centralnych części Puszczy Drawskiej, klika dni krócej zalega też zwykle pokrywa śnieżna.
7. Ekosystemy, flora, faunaZajmujące największą część obszaru lasy słyną z monumentalnych drzewostanów dębowych. Powierzchniowo dominuje jednak sosna, spotyka się także mniejsze fragmenty buczyn oraz - w mokrych miejscach - drzewostanów olchowych. Flora ekosystemów leśnych bogata jest w rzadkie gatunki, występują tu między innymi: jarząb brekinia, lilia złotogłów, żywiec cebulkowaty, żankiel zwyczajny, rzeżucha niecierpkowa, czartawa drobna, perłówka jednokwiatowa, przytulia okrągłolistna. W sosnowych borach spotykane są widłaki i goździk piaskowy. W dębinach znamienne jest występowanie gatunków o subatlantyckim typie zasięgu, jak np. janowiec ciernisty. Być może wciąż jeszcze rośnie gdzieś obuwik, podawany w XIX wieku z okolic Dobiegniewa i Drezdenka.
W leśnych ostępach gnieździ się puchacz i bielik. Liczna jest zwierzyna leśna, szczególnie dziki. Lasy te znane są też w Polsce z jednych z najwyższych zagęszczeń populacji saren. Ciekawostką jest, że przed II wojną światową w lasach pod Dobiegniewem gnieździł się orzeł przedni, było to jedno z ostatnich stanowisk tego gatunku na nizinach.
Na rozproszonych w lasach torfowiskach spotykane są rzadkie gatunki roślin: kłoć wiechowata, lipiennik Loesela, gwiazdnica grubolistna, pływacz pośredni, rosiczka okrągło- i długolistna, modrzewnica, turzyca bagienna, bagnica torfowa, przygiełka biała. Położone w okolicy Łęczyna torfowisko Osowiec zarasta szuwar kłociowy podszyty mchami brunatnymi; unikatowa jest flora zarówno roślin naczyniowych jak i mchów. Torfowisko otaczające śródleśne jeziorko Płociczno gromadzi największe osobliwości torfowiskowej flory regionu, ze storczykiem lipiennikiem Loesela włącznie. Na torfowych łąkach przy jeziorze Sarbin notowano gnidosza błotnego. Wiele innych torfowisk, na przykład te otaczające jezioro Linkowo, czeka wciąż jeszcze na zbadanie.
Jedno z bagiennych jezior opisywanego obszaru, otoczone sosnowymi borami, to jedna z ważniejszych lęgowych ostoi żółwia błotnego w całej zachodniej Polsce.
Interesująca jest też flora jezior. W jeziorze Radowo (Łubówko) rośnie jezierza morska i bardzo rzadka jezierza mniejsza, a także nieczęsty w takich biotopach jaskier wielki. Kilka mezotroficznych jezior ma dno porośnięte zwartymi łąkami ramienic.
Krawędź doliny Warty w okolicy Starego Kurowa, a także krawędź polodowcowej rynny w okolicach Zagórza i jeziora Łubowo to obszary skupiania się roślinności ciepłolubnej. Dawniej podawano stąd takie gatunki jak: naparstnica pospolita, sasanka, wężymord purpurowy, pięciornik biały, gorysz siny. Nie wiadomo jednak, czy wszystkie przetrwały do dziś, bo wiele ich biotopów zarosło lub zostało zalesionych.
8. Krajobraz i kulturaKrajobraz regionu zdominowany jest przez olbrzymi kompleks leśny. Od XVIII wieku ta część Puszczy jest miejscem wyjątkowym dla leśników: szeroko wśród z nich znane są miejscowe osiągnięcia w hodowli drzewostanów dębowych. W lasach rozproszone są liczne zabytki kultury leśnej: brukowane drogi służące wywozowi drewna, kamienne słupy oddziałowe i drogowskazy. Pamiątką dawnego leśnictwa są też zabytkowe budynki leśniczówek (Podlesiec, Rokitno)
Nad Drawą zachowały się lokalizacje dawnych bindug, służących do polowy XX wieku spławowi drewna, a także miejsca po XIX-wiecznych hutach szkła, w których do dzisiaj można znaleźć szklane "łezki".
W położonych na obrzeżach lasu i na śródleśnych polanach miejscowościach zachowało się wiele przykładów tradycyjnej architektury. Są to budynki konstrukcji ryglowej (liczne np. w Przeborowie, w Podleścu) oraz nieco młodsze nietynkowane budynki z czerwonej cegły. Remonty i przebudowy (szczególnie często np. wymiana okien) zacierają jednak w szybkim tempie regionalny charakter zabudowy. Coraz częstsza jest też brzydka i szablonowa, łamiąca regionalną tradycję, nowa zabudowa rekreacyjna.
Do interesujących zabytków kultury należą też zespoły folwarczno-pałacowe, często połączone z interesującymi parkami. Należą do nich np: XIX wieczny folwark w Podleścu, pałac z parkiem w Mierzęcinie, pałac w Osieku, park i budynek dawnego spichrza w Wołogoszczy. W Chomętowie nad jeziorem Osiek zachował się bardzo malowniczo położony na półwyspie jeziora folwark, którego tradycje sięgają czasów krzyżackich; ściany zachowanej do dziś gotyckiej stodoły wzniesiono w XIV wieku.
Interesującym zabytkiem dawnego przemysłu jest roszarnia lny w Drawinach.
Wzdłuż Drawy ciągnie się pas umocnień Wału pomorskiego, wzniesionych w latach 30-tych XX wieku. Jest to cenny zabytek sztuki fortyfikacyjnej. Szczególnie cenne są resztki bunkrów w okolicy Starego Osieczna.
Wieś Ługi nad zatoką jeziora Osiek jest znanym ośrodkiem kultury łemkowskiej. Ludność łemkowską osiedlono tu po akcji "Wisła". We wsi jest czynna cerkiew, corocznie odbywają się też spotkania "Łemkowskiej Watry".
9. Zadania obiektu
Zabezpieczenie i zachowanie unikatowego krajobrazu leśnego południowej części Puszczy Drawskiej wraz z cennymi walorami jej przyrody. Zachowanie walorów przyrodniczych i turystycznych Pojezierza Dobiegniewskiego.
10. Udostępnienie terenuObszar przecięty jest ważną szosą z Gorzowa Wlkp. do Wałcza i linią kolejową Poznań-Szczecin. W pobliżu południowej granicy obszaru przebiega linia kolejowa Kostrzyn-Krzyż i lokalna szosa Strzelce Krajeńskie-Drezdenko (z odgałęzieniem do Dobiegniewa). Niemal do wszystkich miejscowości doprowadzają asfaltowe drogi.
Znakowane szlaki turystyczne prowadzą ze Starego Osieczna przez Łęczyn, Drawiny, Lubiewo, Stare Kurowo do Strzelec, z Drezdenka przez Łęczyn do Osieczna, z Dobiegniewa do Drezdenka, ze Strzelec i z Dobiegniewa nad jeziora Słowa i Osiek. Sieć dróg leśnych umożliwia penetrację Puszczy, tak pieszo, jak i rowerem.
Charakter wczasowisk mają miejscowości: Długie, Ługi, Zagórze i Lubiewo. Latem można tam bez trudu znaleźć nocleg w licznych ośrodkach wczasowych.
11. Historia obiektu: W latach 1984-1998 istniał duży Obszar Chronionego Krajobrazu "Puszcza Drawska", który w 1998 został zlikwidowany. Niektóre jego części uznano za odrębne Obszary, jednym z nich jest opisywany OChK Dobiegniew
12. Administracja: brak odrębnej administracji.
13. Podstawa prawna funkcjonowania obiektu: Rozporządzenie nr 12 Wojewody Gorzowskiego z dnia 24 listopada 1998 (Dziennik Urzędowy Województwa Gorzowskiego nr 20)
14. Zagrożenia: Koncepcja tzw. Lubuskich Mazur - organizacji wielkiego ośrodka żeglarstwa w oparciu o jeziora Osiek, Lipie i Słowa, związana między innymi ze zmianami poziomu jezior, budową łączących je kanałów oraz intensywnym zagospodarowaniem turystycznym brzegów jezior. Zabudowa rekreacyjna brzegów jezior oraz niektórych innych atrakcyjnych krajobrazowo terenów (okolice Łęczyna, Zagórza, Lubiewa). Zanieczyszczenie niektórych jezior ściekami bytowymi (Wielgie Dobiegniewskie, Łubowo)
| Wykorzystano tekst opracowany dla Regionalnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Krakowie do płyty CD "Ochrona przyrody w Polsce". Paweł Pawlaczyk. |
[Puszcza Drawska, strona główna]
[Lubuski klub Przyrodników, strona główna]