Klub Przyrodników

29 września Rada UE przyjęła, zaakceptowane wcześniej przez Parlament Europejski, rozporządzenie w sprawie zapobiegania i kontrolowania rozprzestrzeniania się w UE inwazyjnych gatunków obcych. Oznacza to, że wchodzi ono w życie od 1.01.2015 r. i - jak z zasady ropzorządzenia UE - jest wiążącym aktem prawa w państwach członkowskich (nie musi być w tym celu transponwane do prawa krajowego).

Tekst przyjęty przez Radę (ang.): register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=PE%2070%202014%20INIT

Kominikat prasowy (ang.): www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/envir/144948.pdf

Komisja Europejska stworzy i będzie aktualizować listę gatunków obcych o znaczeniu dla Unii. Obejmie ona gatunki obce dla UE stwarzające zagrożenie dla różnorodności biologicznej lub usług ekosystemowych w UE. Podstawą do włączania gatunków na listę ma być wiedza naukowa i analiza ryzyka, ale mają być rozważone również aspekty społeczne i gospodarcze, w tym koszty zapobiegania ekspansji gatunków i ich efektywność. Lista obejmie zarówno gatunki we wczesnych stadiach inwazji lub wręcz dopiero zagrażające pojawem w UE, jak i gatunki szeroko rozpowszechnione, których dalsza ekspansja zagraża przyrodzie. Państwa członkowskie stworzą plany zapobiegania introdukcjom i rozprzestrzeniania się tych gatunków. Stworzą system monitoringu zapobiegający wczesne wykrycie pojawu i zapewnią (z możliwością derogacji za zgodą KE) szybką likwidację pojawu. Dla ujętych la liście UE gatunków szeroko rozpowszechnionych stworzą plany zarządzania i ograniczania, w tym w razie potrzeby zwalczania; zapewnią odtwarzanie zaburzonych przez gatunki obce ekosystemów.

Ujęcie na liście skutkować będzie zakazem umyślnego przywozu, przetrzymywania, rozmnażania, umozliwiania rozmnażania, sadzenia, przemieszczania, obrotu, uwalniania do środowiska ujętych gatunków oraz obowiązkiem zapobiegania nieumyślnym introdukcjom, z prawem stosowania, na drodze indywidualnych zezwoleń, odstępstw od tych zakazów, w szczególności w celach badawczych lub ochrony gatunków w zabezpieczonych, zamkniętych hodowlach, a także za zgodą KE, pod warunkiem oceny ryzyka, zabezpieczeń i monitoringu, w przypadkach przekonującego interesu społecznego, w tym względów społecznych lub gospodarczych. Szczegóły stosowalności zakazów, wyjątków oraz metodykę analizy ryzyka może określić Komisja Europejska w drodze aktów delegowanych (będą się stosować w państwach członkowskich bezpośrednio).

Państwa członkowskie mogą tworzyć krajowe listy inwazyjnych gatunków obcych znacznia krajowego. Mogą się na nich znaleźć także gatunki rodzime dla innych części UE. Państwa mogą na swoim terytorium stosować do tych gatunków rozwiązania jak dla gatunków z listy unijnej.

Państwa członkowskie na swoich listach mogą wskazywać gatunki wymagające współpracy regionalnej. Taka wspólpraca może być prowadzona w szczegolnosci w stosuku do mórz, regionów biogeograficznych, dorzeczy. Komisja Europejska na wniosek państwa członkowskiego obowiązana jest promować i wspierać taką współpracę. Komisja może na wniosek państwa członkowskiego, w razie potrzeby wynikającej ze współpracy regionalnej, decyzjami wykonawczymi wymagać, by inne państwa członkowskie rozważyły zastosowanie do takich gatunków rozwiązań jak dla gatunków z listy unijnej.

Państwa członkowskie są obowiązane dążyć do odzyakania kosztów zapobiegania introdukcji i rozprzestrzenainai gatunków obcych oraz odtwarzania ekosystemów od podmiotów odpowiedzialnych za rozprzestrzenienie gatunku.

Spod zakresu rozporządzenia wyłączone są m. in. gatunki rozprzestrzeniające się naturalnie oraz ryby z załącznika IV Rozporządzenia 709/2007 w sprawie wykorzystania w akwakulturze gatunków obcych i niewystępujących miejscowo, np. karp, amur, tołpyga, pstrąg tęczowy.

Przyjęciu rozporządzenia sprzeciwiały się Węgry (akcentując gospodarcze znaczneie akacji), a wstrzymały się: Dania i Finlandia (akcentując gospodarcze znaczenie norki amerykańskiej i zapowiadając z góry sprzeciw wobec jej ujęcia na liscie unijnej) oraz Rumunia (akcentując nadmierną ingerencję w kompetencje państw członkowskich) i Niemcy (bez pisemnego uzasadnienia).