Do 17 marca RDOŚ w Białymstoku konsultuje publicznie ekspertyzę dotyczącą opracowania modelu gospodarowania wodą w obszarze Natura 2000 Bagno Wizna PLB200005, wykonaną na zlecenie RDOŚ przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Oddział w Białymstoku. W zamyśle RDOŚ ekspertyza ma być podstawą przyszłej ochrony Bagna Wizna. Każdy może wnieść do niej uwagi.
Ekspertyza jest dostępna online.
Bagno Wizna, chronione jako ptasi obszar Natura 2000 Bagno Wizna PLB200005, to dawne torfowisko i kompleks zalewowych mad w dolinie Narwi. Torfowisko w latach 60-tych XX w. zostało zmeliorowane, co w znacznej części zniszczyło jego wybitne walory przyrodnicze. Teren jest obecnie użytkowany łąkowo, wciąż stanowi jednak cenne siedlisko ptaków, korzystających zwłaszcza z miejsc mokrych i zabagnionych, w tym wskutek zaniedbań systemu melioracyjnego.
W ostatnich latach Bagno Wizna stało się ogniskiem sporu między ochroną przyrody a rolnikami, tradycyjnie choć nielegalnie (bez odpowiednich zgłoszeń i zgód) przekopującymi i czyszczącymi rowy w celu odwodnienia swoich gruntów. Wobec otrzymania zgłoszenia od organizacji pozarządowych, RDOŚ w Białymstoku w 2020 r. wydał na podstawie art. 37 decyzję nakazującą wstrzymanie prac i niepodejmowanie działań polegających na udrażnianiu i pogłębianiu rowów melioracyjnych do czasu opracowania odpowiedniej ekspertyzy. Decyzję podtrzymał GDOŚ w postępowaniu odwoławczym. Spowodowało to protesty rolników. Zlecenie ekspertyzy hydrologicznej miało być sposobem kompromisowego rozwiązania problemu w dłuższej perspektywie.
Ekspertyza BULiGL proponuje podział obszaru bagiennego na trzy strefy: od strefy przewagi działalności związanej z produkcją rolną z jednoczesnym poszanowaniem wymagań chronionych gatunków i zachowania w stanie niepogorszonym złoża torfowego, przez strefę przejściową, do strefy z naciskiem na ochronę przyrody i gleb hydrogenicznych z jednoczesnym dopuszczeniem zrównoważonej gospodarki łąkarskiej. Nie do końca jest jasne, w jaki sposób te cele miałyby zostać osiągnięte, ekspertyza zakłada bowiem, że we wszystkich strefach dopuszczone miałyby być prace melioracyjne w postaci czyszczenia rowów i przepustów, choć równocześnie planuje budowę na rowach sieci progów spowalniających odpływ wody, której poziom miałby być utrzymany na 25 cm ppt. Proponowane rozwiązania są przedstawione jako „kompromis”, choć nie przedstawiono, jak kształtowałby się poziom wody w torfowisku i stan siedlisk ptaków w przypadku realizacji zaleceń ekspertyzy.
Opublikowanie ekspertyzy okazało się przyczyną dalszych protestów rolników, stymulowanych przez polityków niektórych ugrupowań, oskarżających Unię Europejską o zamiar zniszczenia polskiego rolnictwa przez zalanie gruntów rolnych. Zob. np. relacja i przykłady transparentów na spotkaniach rolników. Z drugiej strony, autorzy ekspertyzy nie pokazali, że ich propozycje zapewnią właściwe siedliska dla ptaków chronionych w obszarze Natura 2000, a przy założonym przez nich poziomie wody rozkład złoża torfowego będzie nadal postępować.
Na Bagnie Wizna znajduje się ok. 10 tys. ha użytków zielonych. W Polsce jest ok. 1,1 mln ha torfowisk użytkowanych rolniczo, wymagających nawodnienia, by zapobiec emisji gazów cieplarnianych w związku z rozkładem torfu. Wiele z nich leży w obszarach Natura 2000 chroniących siedliska i gatunki wymagające zabagnienia terenu
9.03.2023.
