Projekt zmian w ustawie o ochronie przyrody

Szczegóły
Kategoria: Informacje

W obecnym Ministerstwie Klimatu i Środowiska trwają od 2016 r. (a w niektórych aspektach nawet od 2014 r.) prace nad „przedsięwzięciem legislacyjnym UD39” tj. pakietem różnych zmian w ustawie o ochronie przyrody. Projekt ten ewoluował i zmieniał zawartość; ostanie wzmożenie prac nad nim odnotowano w 2019 r. Obecnie następuje kolejne wzmożenie: projekt w wersji  15.03.2023, znacznie szerszej od poprzednich i zawierającej także nowe rozwiązania, został rozesłany do wewnętrznych konsultacji do departamentów Ministerstwa i jednostek podległych Ministerstwu. Projekt jest mieszanką różnych rozwiązań: niektórych bardzo potrzebnych ochronie przyrody, niektórych potrzebnych ale niedopracowanych, neutralnych, niepokojących i groźnych.

 

W projekcie zostały ujęte m.in. następujące rozwiązania:

  1. Kolejne poszerzenie katalogu możliwych odstępstw od ochrony parków narodowych i rezerwatów – o „inwestycje celu publicznego związane z ochroną ludności przed powodzią lub suszą”.
  2. Powszechne dopuszczenie, w parkach krajobrazowych i obszarach chronionego krajobrazu, rozbudowy, nadbudowy i odbudowy dowolnych obiektów budowlanych w pasie 100m od wód, ze zwiększeniem kubatury lub powierzchni zabudowy do 20%.
  3. Umożliwienie ministrowi odwoływania członków Rad Naukowych parków narodowych, a RDOŚ odwolywania członków RROP w toku kadencji. Ograniczenie roli Rady Naukowej parku narodowego tylko do doradzania dyrektorowi parku: Rada w myśl proponowanych przepisów nie powinna zabierać głosu w sprawach istotnych dla Parku, ale będących poza kompetencją dyrektora.
  4. Zmiana definicji „pozyskania”, umożliwiająca podciągnięcie pod tę nazwę również tępienia gatunku w celu ograniczenia szkód w mieniu. Chodzi tu o idee fix Ministerstwa Środowiska, czyli ułatwienie wydawania zgód na zabijanie bobrów. Celem zmiany wydaje się dopasowanie ustawy do… rozporządzenia o ochronie gatunkowej zwierząt, w którym w 2016 r. J. Szyszko zaliczył bobra do gatunków zwierząt podlegających ochronie częściowej, które mogą być pozyskiwane. Zmiana umożliwiłaby RDOŚ wydawanie zezwoleń na odstrzał bobrów bez konieczności indywidualnego wykazania związku z zagrożeniem szkodą i bez wykazania braku rozwiązań alternatywnych.
  5. Zakaz zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką nie mógłby być wprowadzany w parkach krajobrazowych, w OchK, w użytkach ekologicznych ani w innych gminnych formach ochrony przyrody; przestałby obowiązywać tam gdzie dziś jest;
  6. Możliwość udzielania odstępstw na niszczenie siedlisk i ostoi ptaków oraz niezajętych gniazd większości gatunków ptaków także „ze względu na słuszny interes strony” (a nie tylko „nadrzędny interes publiczny”);
  7. Zmiany w funkcjonowaniu parków narodowych:
    1. kompetencja dyrektora do wyznaczania miejsc dostępnych z psami;
    2. zalegalizowanie prawa wstępu i wjazdu wykonujących czynności służbowe pracowników Ministerstwa, GDOŚ, RDOŚ, IOŚ, parków narodowych, parków krajobrazowych, PGWWP, urzędów żeglugi, zarządców terenu do rezerwatów i parków narodowych, po powiadomieniu parku lub RDOŚ;
    3. możliwość określenia przez RDOŚ warunków i sposobów korzystania z udostępnienia wyznaczonych obszarów, miejsc, obiektów, szlaków, tras narciarskich, akwenów i dróg, obszarów wyznaczonych do zbioru runa w rezerwacie przyrody;
  8. Zmiany w funkcjonowaniu obszarów Natura 2000:
  1. Pojęcie „referencyjny stan ochrony przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000”, który miałby być celem w obszarach Natura 2000  i oznaczałby stan ochrony możliwy do osiągnięcia na danym obszarze Natura 2000 przy uwzględnieniu uwarunkowań społecznych, kulturowych, gospodarczych i przyrodniczych.
  2. przeniesienie z Ministerstwa do RDOŚ kompetencji wyznaczania obszarów Natura 2000 i określania celów ich ochrony (stanu referencyjnego, wskaźników i warunków jego osiągnięcia; warunków zachowania integralności obszaru oraz spójności sieci obszarów Natura 2000);
  3. możliwość uznaniowego zmniejszania obszaru Natura 2000 na drodze zmiany zarządzenia RDOŚ;
  4. planowanie ochrony morskich obszarów Natura 2000 w kompetencji RDOŚ, a nie urzędów morskich (mogą być obejmowane planami zadań ochronnych), jednak nadzór sprawuje nadal Urząd Morski i zadania ochronne wykonuje samodzielnie dyrektor Urzędu Morskiego;
  5. likwidacja „planów ochrony obszarów Natura 2000”, mają pozostać tylko plany zadań ochronnych (o nieznacznie  rozszerzonym zakresie);
  6. wyraźne uzależnienie możliwości zezwolenia na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 od możliwości wykonania kompensacji przyrodniczej.
  1. Milczące uzgadnianie projektu planu ochrony parku krajobrazowego przez RDOŚ po 30 dniach; milczące uzgadnianie po 30 dniach przez gminę zakazów krajobrazowych w krajobrazach priorytetowych wprowadzanych planem ochrony parku krajobrazowego lub wprowadzanych w OchK;
  2. Możliwość niesporządzania planu ochrony rezerwatu, jeżeli jego zakres jest uwzględniony w PZO dla obszaru Natura 2000.
  3. Cele ochrony oraz możliwość sporządzania i ustanawiania planów ochrony dla obszarów chronionego krajobrazu; możliwość planowania w nich działań ochronnych.
  4. Możliwość sporządzania i ustanawiania planów ochrony dla użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych; możliwość planowania w nich działań ochronnych.
  5. Decyzje RDOŚ nakazujące natychmiastowe wstrzymanie działań naruszających zakazy lub podjęcie niezbędnych działań zapobiegawczych lub działań naprawczych w przypadku zmian wskutek naruszenia zakazów obowiązujących dla form ochrony przyrody lub dla gatunków chronionych (dla parków narodowych po zasięgnięciu opinii dyrektora parku, dla PK lub OchK – po zasięgnięciu opinii marszałka województwa);
  6. Możliwość wprowadzenia zakazu umyślnego dokarmiania lub wabienia w celu fotografowania, filmowania lub obserwacji zwierząt chronionych;
  7. Możliwość usuwania gniazd od 1 września (dziś jest od 16 października);
  8. Możliwość ustalania, ale tylko uzgodnieniu z właścicielem lub zarządcą terenu, stref ochrony gatunków strefowych większych niż progi określone w rozporządzeniu o ochronie gatunkowej;
  9. Duży pakiet zmian w przepisach dotyczących CITES, m. in powołanie Komisji CITES jako organu naukowego;
  10. Regulacje dotyczące pozyskiwania, przetwarzania, pakowania lub przepakowywania kawioru przeznaczonego do wywozu do krajów trzecich lub w celu obrotu na obszarze Unii Europejskiej;
  11. Konieczność zgłaszania gminie zamiaru usunięcia drzew lub krzewów w celu przywrócenia nieużytkowanych gruntów ornych, łąk trwałych lub pastwisk trwałych do użytkowania rolniczego; obowiązek pozostawienia 10% takich drzew. o 5 latach weryfikacja, czy grunt jest użytkowany rolniczo; jeśli nie – oplata za usunięte drzewa;
  12. Przerzucenie na zgłaszającego obowiązku podania danych drzew do usunięcia. Obowiązkowe oględziny przez gminę; możliwość sprzeciwu wobec usuwania drzew z zadrzewień nadwodnych lub przydrożnych. Obowiązek sprzeciwu gdy  usunięcie drzewa spowoduje naruszenie zakazów w stosunku do gatunków chronionych lub innych przepisów, a wnioskodawca nie posiada stosownego zezwolenia;
  13. Rozszerzenie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry na całość mienia, ale wykluczenie odpowiedzialności za mienie będące samowolą przestrzenną, budowlaną lub wodnoprawną, wykluczenie odpowiedzialności gdy właściciel mienia miał odstępstwo od ochrony gatunkowej lecz go nie wykorzystał. Możliwość wydania rozporządzenia określającego dobre praktyki zapobiegania szkodom. Wówczas wykluczenie odpowiedzialności gdy właściciel mienia nie przestrzegał dobrych praktyk.
  14. Administracyjna kara pieniężna do 30 tys. zł. nakładana przez RDOŚ, oprócz odpowiedzialności karno-wykroczeniowej za wypalanie gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów;
  15. Grzywna w sztywnej wysokości 5000 zł za zaśmiecanie lasu; możliwe zamiast niej orzeczenie kary nagany lub ograniczenia wolności;
  16. Zaostrzenie maksymalnej kary za zbrodnię niszczenia albo uszkadzania roślin lub zwierząt wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną, lub gatunków chronionych, powodując istotną szkodę za zbrodnię do 10 lat więzienia (obecnie do 5 lat);
  17. Wyraźny obowiązek gminy zapewnienia całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadku zdarzeń losowych, w szczególności zdarzeń drogowych, z udziałem zwierząt domowych, gospodarskich lub dziko żyjących, w których zwierzęta te odniosły obrażenia, w tym zapewnienie transportu zwierząt dziko żyjących do ośrodków rehabilitacji zwierząt;
  18. W sprawach o przestępstwa przeciwko środowisku, o których mowa w art. 128 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, minister właściwy do spraw środowiska, może wykonywać prawa pokrzywdzonego, jeżeli w zakresie swego działania ujawnił przestępstwo lub wystąpił o wszczęcie postępowania – przecinek w tym mało sensownym przepisie to relikt poprzedniej jego wersji, w której takie prawo chciano dać ministrowi oraz organizacjom pozarządowym działającym na rzecz ochrony przyrody i gatunków zagrożonych wyginięciem.