5 lipca 2022 r. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych wydał zarządzenie nr 58, wprowadzające do stosowania, od 1 września, „Wytyczne do zagospodarowania lasów o zwiększonej funkcji społecznej”. Wytyczne powstały jako efekt prac wewnętrznego zespołu LP powołanego w tym celu przez DGLP; nie były przedmiotem konsultacji społecznych. Treść wprowadzanych wytycznych jest dostępna na stronie LP (PDF).
„Lasy o zwiększonej funkcji społecznej” są rozumiane jako „lasy intensywnie użytkowane rekreacyjnie”, „tereny leśne w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodków wypoczynkowych” oraz „lasy w strefach A i B ochrony uzdrowiskowej”, a interpretacja tych pojęć i wyznaczenie konkretnych obszarów należy do nadleśniczego; przy czym zalecono jak najdokładniejsze rozpoznanie potrzeb społecznych i konsultacje społeczne. Podczas rewizji urządzania lasu, lasy takie mają być zaliczane do odrębnego „gospodarstwa lasów oddziaływania społecznego”. Można w nich wyznaczyć strefy intensywnego i zrównoważonego oddziaływania społecznego. Wytyczne mają więc dość wąski zakres terytorialny: dotyczą więc raczej lasów podmiejskich, ale nie dotyczą lasów na obszarach szczególnie atrakcyjnych turystycznie i krajobrazowo, budzących zainteresowanie społeczne, ale cechujących się rozproszonym ruchem turystycznym; nie dotyczą np. strefy uzdrowiskowej C w której znajduje się zdecydowana większość lasów otaczających uzdrowiska.
Deklarowanym celem urządzania lasu w strefie oddziaływania społecznego ma być „zachowanie krajobrazu leśnego i jego estetyki” oraz „spowolnienie zachodzących zmian”, przy zachowaniu trwałości lasu. Wytyczne nie zawierają jednak konkretnych zapisów konkretyzujących te cele w zakresie urządzania lasu, w tym np. dotyczących regulacji użytkowania drzewostanów - podczas gdy należałoby oczekiwać np. wskazań w zakresie niekwalifikowania do użytkowania rębnego drzewostanów zachowujących trwałość, a pełniących ważne funkcje społeczne. Wytyczne mówią tylko ogólnie o „spowolnieniu wymiany pokoleniowej” drzewostanów i dotyczy to tylko strefy intensywnego oddziaływania społecznego. Natomiast w „strefie zrównoważonego odziaływania społecznego”, według wytycznych, „realizacja gospodarki leśnej nie musi być poddana tak istotnym zmianom”.
Wytyczne rekomendują, w strefie oddziaływania społecznego:
- W planowaniu i realizowaniu prac gospodarki leśnej, branie pod uwagę w większym zakresie intensywności użytkowania rekreacyjnego lasu przez społeczeństwo;
- Dążenie do zachowania w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych zbiorników wodnych, cieków, bagien, trzęsawisk, mszarów, torfowisk i innych gruntów nieleśnych niepodlegających zalesieniu;
- Pozostawianie drzew dziuplastych i drzew z gniazdami wieloletnimi;
- Pozostawianie martwych drzew stojących i leżących, ale bez dopuszczania do ich nagromadzenia w jednym miejscu; drzewa stojące pozostawia się „w bezpiecznym oddaleniu od dróg i ścieżek”, po ich ew. ścięciu zaleca się pozostawianie ich na gruncie;
- Pozostawianie miejsc z rodzimymi roślinami kwiatowymi, szczególnie nektarodajnymi;
- Preferowanie rębni złożonych z długim okresem odnowienia oraz umiarkowanym i rozłożonym w czasie poborem miąższości; unikanie rębni generujących otwarte powierzchnie odnowieniowe (zręby i gniazda) – w tym zaleca się stosowanie rębni stopniowej gniazdowej udoskonalonej IVd, w tym z udziałem cięć przerębowych, a także rębni przerębowej w wariancie jednostkowo-przerębowym (Va) i kępowo-przerębowym (Vb). Szersza rekomendacja dla rębni V to istotne novum w polskim leśnictwie!
- Pozostawianie kęp starych drzew, drzew biocenotycznych i przestojów kształtujących krajobraz; wykorzystywanie odnowień naturalnych i istniejących kęp młodszych drzew w przyszłym drzewostanie.
- Zręby zupełne tylko w przypadku potrzeb przyrodniczych, klęsk i szkód lub w przypadku uzyskania akceptacji społecznej;
- Małoinwazyjne przygotowanie gleby
- Większą elastyczność w wykonywaniu trzebieży i ich dostosowanie do celu ochrony krajobrazu leśnego;
- Większe uwzględnianie wymogów bezpieczeństwa;
- Dostosowanie terminów prac leśnych, technologii, wykorzystania dróg leśnych, do intensywności korzystania przez ludzi ze szlaków komunikacyjnych;
- Zagospodarowanie rekreacyjne, zachowujące jednak leśny charakter obszaru;
- Organizację przedsięwzięć wspólnych z jednostkami samorządu, organizacjami społecznymi, innymi interesariuszami;
- Aktywną politykę informacyjną;
- Tworzenie przy nadleśnictwach tzw. Zespołów Lokalnej Współpracy, w celu dialogu społecznego.
