Dziś, 25 kwietnia 2023 r., wchodzi w życie (opublikowane 11 kwietnia) Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 27 marca 2023 r. w sprawie wymagań dobrej praktyki w zakresie gospodarki leśnej
Rozporządzenie pozornie jest nową wersją podobnego rozporządzenia obowiązującego w latach 2017-2022 (temu złudzeniu uległa także minister Moskwa, zamieszczając przypis w treści rozporządzenia), jednak to tylko pozory. Wydane jest na innej podstawie prawnej (obecnie art. 52b ustawy o ochronie przyrody, podczas gdy poprzednio był to art. 14b ustawy o lasach) i jest inaczej umiejscowione w systemie prawnym. Stosowanie praktyk z nowego rozporządzenia jest obecnie obowiązkiem wszystkich właścieli lasów, tak państwowych jak i niepaństwowych (mogą oni oczywiście stosować praktyki dalej idące, np. w związku z posiadanymi certyfikatami lub z własnej woli). Jednak, nieprzestrzeganie tego obowiązku nie jest obwarowane żadną bezpośrednią sankcją karną (choć może stanowić przesłankę do interpretacji innych przepisów). Także przestrzeganie rozporządzenia nie skutkuje obecnie dla właściciela lasu wyłączeniem innych przepisów, w tym nadal obowiązują go ogólne przepisy o ochronie gatunkowej.
Do regulacji wprowadzanych nowym rozporządzeniem należą m.in.:
- Obowiązek wizji terenowej pod kątem występowania ptaków oraz gatunków z załącznika IV dyrektywy siedliskowej (ale nie innych gatunków chronionych!), nie wcześniej niż dwa tygodnie przed przystąpieniem do działań w lesie. Wystarczające do wykonania tej wizji kompetencje to wykształcenie wyższe w zakresie nauk leśnych lub nauk biologicznych lub minimum 2-letnie doświadczenia w zawodzie leśnika. Wskazany termin oznacza, że wizja może wypaść np. w okresie zimowym.
- Obowiązek oznakowania i oszczędzenia: drzew dziuplastych, drzew z wieloletnimi gniazdami ptaków, drzew z zasiedlonymi gniazdami jednorocznymi ptaków, innych stanowisk na których podczas wizji terenowej stwierdzono gatunki z załącznika IV dyrektywy siedliskowej. Obowiązek dotyczy jednak tylko drzew i stanowisk stwierdzonych i oznakowanych podczas wizji terenowej. Nie dotyczy stanowisk gatunków chronionych znanych z innych źródeł, jeżeli nie zostały znalezione podczas wizji terenowej (a pamiętamy, że niekoniecznie będzie ona przeprowadzona w momencie fenologicznym umożliwiającym wykrycie gatunków). Podkreślić należy, że wynikający z przedmiotowego rozporządzenia obowiązek oznakowania i oszczędzenia dotyczy tylko stanowisk gatunków z załącznika IV dyrektywy siedliskowej, a nie innych gatunków chronionych (czyli np.: dotyczy zgniotka cynobrowego, ale nie zgniotka szkarłatnego; dotyczy pachnicy ale nie zgłębka bruzdkowanego; dotyczy nietoperzy, jaszczurki zwinki i żaby moczarowej, ale nie dotyczy chronionych mszaków ani porostów).
- Pozostawianie martwych drzew w liczbie 3-5/ha [to ilość dalece niewystarczająca z punktu widzenia różnorodności biologicznej]; ale tylko jeżeli nie stwarzają zagrożenia pożarem, rozmnożą szkodników ani zagrożenia bezpieczeństwa ludzi (w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ludzi należy je obalić i pozostawić).
- Zakaz zrywki drewna korytami cieków naturalnych.
- Zalecenie pozostawiania, w pasie o szerokości 10 m od linii brzegu naturalnych cieków i zbiorników wodnych, zwalonych pni drzew, podszytu, dużych kamieni (w tym pasie można jednak wycinać drzewa, usuwać martwe drzewa stojące itp.).
- Zakaz stosowania rębni zupełnych oraz rębni gniazdowych w pasie o szerokości 25 m od linii brzegu naturalnych cieków i zbiorników wodnych – w tych miejscach zaleca się zaleca się pozostawianie stref buforowych lub ich tworzenie, w szczególności przez sadzenie krzewów oraz pielęgnowanie lasu. Można jednak stosować rębnie częściowe i stopniowe, z czego wynika że można stosować cięcia zupełnie i gniazdowe w ramach rębni IVd.
- Obowiązek utrzymywania w niepogorszonym stanie przez usuwanie, w razie potrzeby, drzew i krzewów, enklaw śródleśnych na gruntach leśnych, na których stwierdzono stanowiska gatunków chronionych związanych z terenami otwartymi.
- Zalecenie zapewnienia udziału w drzewostanach drzew gatunków wczesnosukcesyjnych, w szczególności brzozy, osiki oraz wierzby iwy, w formie domieszek, w udziale dostosowanym do wymagań typów siedliskowych lasu oraz siedlisk przyrodniczych.
- Zalecenie stosowania rębni złożonych z wydłużonym okresem odnowienia w przypadkach uzasadnionych potrzebami społecznymi lub przyrodniczymi. Nie oznacza to jednak opóźniania przystępowania do cięć rębnych w takich drzewostanach, a tylko rozciągnięcie ich w czasie.
- W lasach użytkowanych rębniami zupełnymi, obowiązek pozostawiania do naturalnego obumarcia co najmniej 5% powierzchni drzewostanów w formie biogrup na zrębach lub większych fragmentów drzewostanów przeznaczonych do użytkowania rębnego; chyba że istnieją przesłanki za ich niepozostawianiem;
- W drzewostanach rębnych użytkowanych rębniami złożonymi, obowiązek pozostawiania 3–5 żywych drzew w przeliczeniu na 1 ha odnawianej powierzchni [to skrajnie mało].
- Obowiązek pozostawienia w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego, torfowisk i źródlisk oraz śródleśnych zbiorników i cieków wodnych.
- Jeżeli jest to możliwe, przy uwzględnieniu uwarunkowań gospodarczych, społecznych i kulturowych, zaleca się minimalizację działań związanych z pozyskaniem surowca drzewnego na siedliskach bagiennych lub rezygnację z tych działań.
Klub Przyrodników wnosił uwagi do projektu tego rozporządzenia - w zdecydowanej większości nie zostały one uwzględnione.
