24 lipca 2023 r. prezydent podpisał zmianę ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Nowe przepisy w tym zakresie zostały więc ostatecznie ustalone. Treść ustawy: https://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/3097_u.htm
Nowe regulacje wejdą w życie w zasadzie po 30 dniach od ich opublikowania (co do dziś jeszcze nie nastąpiło), z tym że do końca 2025 r. trwać będzie okres przejściowy, w którym częściowo będą funkcjonować jeszcze regulacje dotychczasowe.
Z końcem 2025 r. wygasną wszystkie dotychczasowe studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmin, a gminy stracą możliwość wydawania decyzji o warunkach zabudowy na obszarach nie objętych żadnym planem. Gminy muszą do tej daty opracować tzw. plany ogólne, obejmujące obszar całej gminy. Będą one aktami prawa miejscowego, wiążącymi przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy.
Plany ogólne mają być dokumentami znacznie prostszymi niż obecne studia. Określą tylko:
- strefy planistyczne (wg wyliczenia z ustawy, nie jest przewidywana żadna strefa przeznaczana na cele środowiskowe, a co najwyżej strefa zieleni i rekreacji)
- gminne standardy urbanistyczne (w tym tzw. profil funkcjonalny stref planistycznych, maksymalne parametry zabudowy w każdej z nich – co oznacza, że plan może dopuścić zabudowę w każdej strefie!);
- ewentualnie strefy uzupełniania zabudowy
Ogólne uwarunkowania i kierunki polityki lokalnej, w tym przestrzennej, dziś ujmowane w studium, należy umieszczać w strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego (dokumenty sporządzane po 2020 r. na podstawie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, dziś fakultatywne, ale w myśl nowych przepisów będą potrzebne do sporządzenia planu ogólnego).
Przy sporządzaniu planów miejscowych, plany ogólne będą wiążące w zakresie przeznaczenia terenu zgodnego z profilem funkcjonalnym strefy planistycznej, minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej oraz intensywności zabudowy.
Podobnie jak dziś studia uwarunkowań, plany ogólne mają uwzględnić m. in. zapewnianie kompleksowego rozwiązania problemów zabudowy miast i wsi, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodne; uwzględnianie konieczności ochrony wód, gleby i ziemi przed zanieczyszczeniem w związku z prowadzeniem gospodarki rolnej; zapewnianie ochrony walorów krajobrazowych środowiska i warunków klimatycznych. Nie muszą jednak ustalać, wymaganych dziś teoretycznie od studiów, proporcji pozwalających na zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej.
Dyrektor parku narodowego będzie uzgadniał plany ogólne w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny, w zakresie ustaleń mogących mieć wpływ na ochronę przyrody parku narodowego;
RDOŚ będzie uzgadniał plany ogólne w części dotyczącej: rezerwatów z otulinami, parków krajobrazowych z otulinami, obszarów chronionego krajobrazu, obszarów Natura 2000 (ale nie małych form!), w zakresie ustaleń mogących mieć negatywny wpływ na te obszary. W pozostałym zakresie RDOS będzie wyrażał opinię w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Dyrektor RZGW będzie uzgadniał plany ogólne w zakresie zabudowy i zagospodarowania terenu położonego na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią.
Nowym organem opiniującym projekt plany ogólnego stanie się właściwy miejscowo nadleśniczy.
Wejście w życie planu ogólnego nie powoduje utraty mocy obowiązującej planów miejscowych.
Pojawiają się nowe warianty tworzenia planów miejscowych: tzw. postępowanie uproszczone oraz zintegrowany plan inwestycyjny. Ogólna opinia RDOŚ do planu miejscowego będzie wyrażana w procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Poza obszarami objętymi planem miejscowym, zmiana zagospodarowania terenu (nie tylko budowlana) będzie wymagać decyzji o warunkach zabudowy; nadal uzgadnianej z dyrektorem parku narodowego w odniesieniu do obszarów położonych w granicach parku i jego otuliny lub z RDOŚ w odniesieniu do innych obszarów objętych ochroną na podstawie przepisów o ochronie przyrody. Na obszarach form ochrony przyrody decyzje będą wymagane także na niektóre rodzaje obiektów budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę ani zgłoszenia budowy (np., pomosty, urządzenia melioracji wodnych, budynki gospodarcze, umocnienia brzegów wód, ). Zasięg obszaru analizowanego nie będzie mógł być większy niż 200m (a nie można wydać decyzji o warunkach zabudowy jeśli żadna działka w tym obszarze, dostępna z tej samej drogi publicznej, nie jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy). Decyzje będą ważne 5 lat.
Powstanie Rejestr Urbanistyczny, zapewniający dostęp online do aktów planowania przestrzennego wraz z uzasadnieniem, ich konsultowanych projektów, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz wniosków o ich wydanie. W odrębny rozdział wydzielono przepisy o konsultacjach społecznych, przewidując ich nowe formy (oprócz samego zbierania uwag będą wymagane spotkania otwarte lub panele eksperckie lub warsztaty, poprzedzone prezentacją projektu aktu planowania przestrzennego; a także spotkania plenerowe lub spacery studyjne lub ankiety lub geoankiety lub wywiady lub prowadzenie punktu konsultacyjnego lub dyżury projektanta i zasady sprzyjające partycypacji społecznej (np. wymóg organizacji spotkań po godzinach pracy, możliwość głosu także dla młodzieży od 13 lat bez zgody przedstawiciela ustawowego).
Deklaratywnie dodano, że zagospodarowanie przestrzenne uwzględnia potrzeby zrównoważonego rozwoju, zapewnienie udziału społeczeństwa oraz potrzeby związane z kształtowaniem rolniczej przestrzeni produkcyjnej, a sytuowanie nowej zabudowy ma uwzględniać m.in. walory przyrodnicze.
Zgoda Ministra rolnictwa na odrolnianie gruntów rolnych będzie mogła nastąpić w formie milczącej, po 60 dniach.
W ustawie o ochronie przyrody zmiana podstawia plan ogólny w miejsce studium uwarunkowań i kierunków. Dotychczasowe plany ochrony parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz plany zadań ochronnych i plany ochrony dla obszarów Natura 2000 zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych (mimo zmian w delegacji ustawowej do ich ustanowenia) i mogą być zmieniane. Powstaje jednak luka: ustalone w PZO Natura 2000 wskazania do zmian studium po 2025 r. staną się bezprzedmiotowe, bo nie staną się wskazaniami do ustalenia nowego planu ogólnego; w nowych PZO można będzie ustalać wskazania do zmian planu ogólnego, ale nie wskazania do ustalenia pierwszego planu.
Nowela zawiera także wiele innych zmian; tu skoncentrowaliśmy się na tych, które są najważniejsze dla ochrony przyrody.
