Rząd skierował do Sejmu projekt Ustawy o zmianie ustawy udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw. Projekt wywodzi się z tzw. „projektu ustawy usprawniającej ooś”, a o jego wczesnej wersji, poddawanej w 2022 r. konsultacjom społecznym, pisaliśmy już w Wiadomościach KP. Obecnie rząd wycofał się z projektu zlej zmiany 66 ust 1 pkt 5. Wersja skierowana obecnie do Sejmu jest jednak zupełnie inna, niż konsultowany wówczas projekt!
Projekt ustawy (druk 3304): https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=RPL&Id=RM-0610-19-23
Już po Komisji Prawniczej i po wszystkich konsultacjach dodano do projektu przepis wprowadzający w ustawie ooś jednoartykułowy dział Va (art. 103) „Szczególne rozwiązania dla niektórych inwestycji strategicznych”. Zgodnie z zawartymi w nich przepisami:
- Rząd mógłby rozporządzeniem uznać dowolne inwestycje realizowane na podstawie specustaw (miałyby one być określane w ustawie jako inwestycje strategiczne) za inwestycje strategiczne szczególnego znaczenia dla interesów kraju. Teoretycznym warunkiem jest, by nie było dla nich rozwiązań alternatywnych, nie wpływały one negatywnie na cele środowiskowe dla wód ani nie generowały oddziaływania transgranicznego, ale jeżeli rząd uzna rozporządzeniem (wydawanym zanim zostanie choćby ustalony zakres oceny środowiskowej!), że te warunki są spełnione, to nie będzie żadnej kontroli takiego uznania;
- Te inwestycje strategiczne szczególnego znaczenia nie podlegałyby ogólnym przepisom o udziale społeczeństwa (dział III ustawy ooś) ani o ocenie oddziaływania na środowisko i na obszar Natura 2000 (dział V ustawy ooś), w tym nie wymagałyby uzyskania decyzji środowiskowej;
- W zamian, GDOŚ niezaskarżalnymi postanowieniami wydawanymi w ciągu 14 dni określałby „możliwy zakres oceny środowiskowej”, a następnie uzgadniałby warunki realizacji inwestycji;
- Kompensacji odziaływań na obszar Natura 2000 można by wymagać tylko w ciągu 3 lat od rozpoczęcia działań powodujących negatywny wpływ;
- Organizacje ekologiczne teoretycznie nadal zachowałyby prawo do udziału w postępowaniach o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji strategicznej szczególnego znaczenia, prawo odwołania od niej i prawo skargi do sądu – można przypuszczać jednak, że inwestycje byłyby realizowane mimo to, na podstawie klauzul natychmiastowej wykonalności;
- Przy realizacji inwestycji strategicznych szczególnego znaczenia nie obowiązywałyby przepisy o ochronie gminnych form ochrony przyrody (art. 45 ustawy o ochronie przyrody) ani obowiązek ratowania gatunków chronionych (art. 60 u.o.p.);
Rząd powołuje się w tym przypadku na możliwość określoną w art. 2 ust 4 dyrektywy EIA: Państwa członkowskie mogą w wyjątkowych przypadkach wyłączyć określone przedsięwzięcie w całości lub w części spod przepisów ustanowionych w niniejszej dyrektywie.
Do ustawy wrzucono dwie istotne zmiany w ustawie o ochronie przyrody:
- Minister mógłby udzielić odstępstwa od zakazów obowiązujących w parku narodowym lub rezerwacie przyrody dla realizacji inwestycji „związanych z ochroną ludności przed powodzią i suszą” (ten przepis usiłowano umieścić wcześniej w ustawie o parkach narodowych, a następnie w ustawie o zmianie ustawy o ochronie przyrody; rząd chyba jednak stracił wiarę w tamte ustawy, więc umieszcza go tutaj).
- Plany zadań ochronnych (PZO) dla obszarów Natura 2000 ustanawiane byłyby bezterminowo, ale za to RDOŚ miałby sporządzać, nie rzadziej niż co 6 lat, ocenę realizacji celów ochrony obszarów Natura 2000 zawierającą w szczególności informacje dotyczące stanu ochrony przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000, podejmowanych działań ochronnych oraz wpływu tych działań na stan ochrony przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000, a także ocenę aktualności planu zadań ochronnych – w razie potrzeby zmieniać PZO lub ustanawiać nowy. Dotychczasowe PZO zostałyby przekształcone w bezterminowe.
Ponadto projekt zawiera wiele innych zamian w istniejących ustawach. Np. w specustawie drogowej rząd chce wprowadzić pojęcie „inwestycji drogowo-obronnych” (dróg zawierających elementy o istotnym znaczeniu dla obronności lub bezpieczeństwa państwa), określając dla nich dodatkowe spec-zasady wśród ogólnych spec-zasad drogowych (m. in. niestosowanie przepisów o ochronie zabytków i niestosowanie Prawa wodnego).
30.05.2023.
