9 listopada Parlament Europejski i Rada Europejska ogłosiły, że w ramach tzw. trilogu (przy współpracy Komisji Europejskiej) ich przedstawiciele uzgodnili porozumienie w sprawie ostatecznej treści unijnego rozporządzenia o odtwarzaniu przyrody (tzw. Nature Restoration Law). Wcześniej o projekcie tego rozporządzenia pisaliśmy w wiadomościach KP tu i tu.
Obecny projekt, uzgodniony w ramach trilogu przez przedstawicieli Parlamentu i Rady, będzie musiał być jeszcze przyjęty przez całą Radę (22 listopada?) i cały Parlament (Komisja ENVI pod koniec listopada, głosowanie plenarne w grudniu lub lutym); jeżeli obie instytucje go przyjmą, to stanie się obowiązującym prawem.
Aktualny projekt nie został jeszcze opublikowany i można go tylko częściowo rekonstruować z komunikatów prasowych Parlamentu, Rady i Komisji. Wynika z nich, że projekt jest mniej ambitny od pierwotnego wniosku Komisji, ale znacząco lepszy, niż lipcowe stanowisko Parlamentu. Przywrócono, choć w rozmiękczonej formie, ważne wątki, które Parlament chciał w ogóle wykreślić.
M. in. cele odtwarzania siedlisk (wdrożenie środków mających na celu renaturyzację 30% wymagającej tego powierzchni grup typów siedlisk do 2030 r., 40% do 2040, 90% do 2050; wdrożenie środków mających na celu odtworzenie brakującej powierzchni 60% siedlisk do 2040 r . i co najmniej 90% do 2050 r.) mają się jednak stosować do siedlisk w całym ich zasięgu, a nie tylko na obszarach Natura 2000. Jednak, do 2030 r. priorytet mają mieć obszary Natura 2000.
Ma być obowiązek wdrożenia środków zapobiegających znaczącemu pogarszaniu, zarówno obszarów podlegających renaturyzacji które osiągnęły dobry stan, jak i samych siedlisk chronionych wymienionych w załącznikach.
Przywrócone zostały także cele dotyczące ekosystemów rolnych, w tym odwodnionych torfowisk, choć w zredukowanym zakresie. Obowiązkiem odtwarzania ma być objęte 30% takich obszarów do 2030 (z czego ¼ ma być ponownie nawodniona – wielką zagadka pozostaje, jak prawodawcy wyobrażają sobie odtwarzanie pozostałych ¾), 40% do 2040 (1/3 ponownie nawodniona), 50% do 2050 (1/3 ponownie nawodniona). Dodano jakieś „zapisy zapewniające państwom członkowskim elastyczność podczas ponownego nawadniania torfowisk”, jak również zapisano, że nawadnianie nie będzie obowiązkiem rolników i prywatnych właścicieli gruntów, a to obowiązkiem państw będzie stworzenie odpowiednich zachęt. W całej przestrzeni rolniczej państwa mają „wdrożyć środki w celu osiągnięcia tendencji wzrostowych co najmniej dwóch z trzech wskaźników: indeks motyli użytków zielonych, udział gruntów rolnych o wysokiej różnorodności cech krajobrazu (HDLF), zasoby węgla organicznego w glebie mineralnej pól uprawnych”; będą także cele dotyczące zwiększenia wskaźnika ptaków krajobrazu rolniczego na poziomie krajowym.
W lasach „państwa będą zobowiązane do wprowadzenia środków mających na celu zwiększenie różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych i osiągnięcie na poziomie krajowym tendencji wzrostowych w zakresie niektórych wskaźników, takich jak posusz stojący i leżący oraz wskaźnik pospolitych ptaków leśnych, biorąc pod uwagę ryzyko pożarów lasów”.
W całym rozporządzeniu obowiązki nakładane na państwa mają dotyczyć raczej wysiłków (obowiązek wdrożenia środków mających na celu…), a nie wyników (obowiązek osiągnięcia…).
Krajowe plany odtwarzania ekosystemów na okres do 2032 r. mają powstać w ciągu 2 lat od wejścia w życie rozporządzenia, następnie mają być etapowane co 10 lat. Mogą uwzględniać „różnorodne wymagania społeczne, gospodarcze i kulturalne, specyfikę regionalną i lokalną oraz gęstość zaludnienia”. Plany do 2032 nie mogą nakładać obowiązku przeprogramowania środków w ramach wspólnej polityki rolnej lub wspólnej polityki rybołówstwa na lata 2021–2027.
W ciągu roku Komisja ma przedstawić przegląd zasobów finansowych dostępnych na poziomie UE, ocenę potrzeb finansowych oraz analizę luk w finansowaniu. Przegląd może zawierać propozycje odpowiedniego finansowania do wprowadzenia po 2028 r. Do 2033 r. Komisja dokona przeglądu i oceny stosowania rozporządzenia oraz jego wpływu na sektor rolny, rybołówstwo i leśnictwo, a także jego szersze skutki społeczno-gospodarcze. Tekst wprowadza także możliwość zawieszenia wdrażania przepisów rozporządzenia dotyczących ekosystemów rolniczych na okres do jednego roku w drodze aktu wykonawczego, „w przypadku wystąpienia nieprzewidzianych i wyjątkowych zdarzeń pozostających poza kontrolą UE i mających poważne skutki dla całej UE dla bezpieczeństwa żywnościowego”.
