Klub Przyrodników

W 2009r. działalność Koła skupiła się na następujących zagadnieniach:

1. Wystawa poświęcona rezerwatowi przyrody "Kuźnik": "Kuźnik - skarb pilskiej przyrody".
2. Przygotowanie i wydanie albumu "Kuźnik - skarb pilskiej przyrody".
3.Monografia rezerwatu przyrody "Kuźnik" - Rezerwat przyrody Kuźnik i Rynna Jezior Kuźnickich - bioróżnorodność, funkcjonowanie, ochrona i edukacja".
4. Inwentaryzacja przyrodnicza obszarów niezabudowanych miasta Piła.
5. Przygotowanie dokumentacji i złożenie wniosku o powołanie "Zespołu przyrodniczo - krajobrazowego Skrzatusz - Dąbrowa Góra".
6. Konsultacje z Nadleśnictwem Zdrojowa Góra dotyczące przebudowy drzewostanu na Górze Dąbrowie.
7. Interwencje w sprawie:
    a.termomodernizacji budynków mieszkalnych wykorzystywanych przez jerzyki (Apus apus), jako miejsca odbywania lęgów,
    b.zasypywania doliny rzeki Rudy,
    c.zniszczenia zimowiska borowców wielkich (Nyctalus noctula) w miejscowości Szczerbin (gm. Łobżenica).

8. Kontynuowanie prac mających na celu ochronę ruin browaru przy rezerwacie przyrody "Kuźnik".
9. Monitoring zimowisk nietoperzy (ruiny kuźnickiego browaru, kolektor deszczowy w Pile - Motylewie).
10. Inwentaryzacja wybranych gatunków ptaków lęgowych obszaru Natura 2000 "Puszcza nad Gwdą", w granicach województwa wielkopolskiego.
11. Inwentaryzacja obszaru pod rozbudowę drogi S11 na odcinku Koszalin - Kołobrzeg.
12. Wystawa fotograficzna Roberta Puciaty - "Jaki piękny ten Świat. Przyroda dolin rzek Gwdy i Noteci".
13. Kontynuowanie prac związanych z powstaniem tablic edukacyjnych w rezerwacie przyrody "Kuźnik".
14. Warsztaty w Owczarach: "Jak skutecznie chronić przyrodę w swoim otoczeniu (działając w strukturach Klubu)".
15. Spotkanie w sprawie rozbudowy bazy turystycznej doliny Noteci: "INNOWACYJNA TURYSTYKA - WSPÓLNE ŚCIEŻKI ROZWOJU".

W 2009r. kontynuowano przygotowania do wystawy poświęconej rezerwatowi pod tytułem "Kuźnik - skarb pilskiej przyrody". Wernisaż wystawy odbył się 10 września 2009r. w Muzeum Stanisława Staszica w Pile. Zorganizowanie wystawy możliwe było dzięki pomocy i finansowemu wsparciu: Muzeum Stanisława Staszica w Pile, Urzędu Miasta w Pile, Klubu Przyrodników, Nadleśnictwu Zdrojowa Góra, Urzędu Gminy w Szydłowie, Altvater Sp. z o.o. w Pile i Zakładowi Ekologii Behawioralnej UAM w Poznaniu. Oprawę graficzną wykonała Zofia Kawalec-Łuszczewska, a kuratelę objął pilski artysta fotografik Wojciech Beszterda, który czuwał nad stroną artystyczną wystawy od samego początku jej powstawania. Ekspozycja składała się z dwóch części: fotograficznej, w której obejrzeć można było kilkanaście wielkoformatowych fotografii przedstawiających przyrodę rezerwatu oraz części edukacyjno-historycznej, w której na kilku tablicach zaprezentowano wybrane zagadnienia dotyczące przyrody rezerwatu Kuźnik oraz omówiono jego historię. Uzupełnieniem były trzy gabloty zawierające archiwalne pocztówki, obiekty związane z Browarem Kuźnickim, Richardem Frase - współtwórcą rezerwatu oraz wybrane publikacje poświęcone przyrodzie Kuźnika. Honorowym gościem uroczystości otwarcia wystawy był pan Gerhard Frase - syn Richarda Frase, współtwórcy rezerwatu, który przyjechał do Piły wraz z żoną, córką i wnukiem. Dodatkową atrakcją wernisażu było przygotowanie przez browar w Czarnkowie limitowanej serii piwa Kuźnickiego, co nawiązywało do tradycji działającego przed 100 laty w sąsiedztwie Kuźnika browaru. Po wernisażu odbyła się uroczysta kolacja z udziałem zaproszonych gości. W dniu 11 września 2009r. pan Gerhard Frase wraz z rodziną oraz kilkunastoma osobami odbył wycieczkę po Pile i jej najbliższych okolicach m.in. na trasie wycieczki znalazł się Kuźnik, Muzeum Okręgowe w Pile, obecna ulica Roosvelta, gdzie urodził się pan Gerhard, I Liceum Ogólnokształcące, w którym w latach 30-tych uczył Richard Frase, Piła - Kalina. Wystawa była szeroko komentowana w lokalnych mediach (Tygodnik Pilski, Tygodnik Nowy, Głos Wielkopolski, lokalne rozgłośnie radiowe).

W trakcie przygotowań do wystawy "Kuźnik - skarb pilskiej przyrody" powstał album pod tym samym tytułem. Album przedstawia historię rezerwatu przyrody Kuźnik oraz jego obecny wygląd. Dodatkiem do albumu jest płyta zawierająca pejzaż dźwiękowy - około 40-minutowe nagranie odgłosów zarejestrowanych w rezerwacie. Wydawcą albumu było Muzeum Stanisława Staszica, ukazał się w liczbie 1000 egzemplarzy, które były rozdawane na wernisażu a następnie przy innych okazjach przez Urząd Miasta.

Członkowie PKKP, jako współautorzy, w 2009r. kontynuowali prace nad przygotowaniem monografii poświęconej rezerwatowi "Kuźnik". Udało się pozyskać środki finansowe potrzebne na druk książki (część środków przekazał Klub Przyrodników i Nadleśnictwo Zdrojowa Góra). Monografia powstaje pod redakcją Pawła Michała Owsiannego, powinna ukazać w styczniu 2010r. Wydawcą jest Muzeum Stanisława Staszica w Pile.

W okresie kwiecień - grudzień 2009r. przeprowadzono inwentaryzację przyrodniczą obszaru miasta Piły, zwracając szczególną uwagę na tereny niezabudowane. Inwentaryzacja polegała na znalezieniu i opisaniu cennych siedlisk przyrodniczych oraz stanowisk chronionych, rzadkich i cennych przyrodniczo gatunków roślin i zwierząt. Opisano również obiekty pochodzenia kulturowego: aleje, parki oraz cmentarze. Zweryfikowano dotychczasowe wykazy pomników przyrody oraz zaproponowano objęcie ochroną 54 drzew o cechach drzew pomnikowych. Zaproponowano również objęcie ochroną obszarową kilku cennych, pod względem przyrodniczym, terenów w formie rezerwatu przyrody, siedmiu użytków ekologicznych i stanowiska dokumentacyjnego.

W kwietniu 2009r. PKKP złożyło w Urzędzie Gminy w Szydłowie wniosek o powołanie Zespołu przyrodniczo - krajobrazowego "Skrzatusz - Góra Dąbrowa". Złożenie wniosku było konsekwencją przeprowadzonej w 2008 r. waloryzacji przyrodniczej Góry Dąbrowy. W przygotowaniu powyższego wniosku współpracowano z Nadleśnictwem Zdrojowa Góra, Klubem Przyrodników, dr J. Rolą (pracownikiem Działu Archeologicznego Muzeum Okręgowego w Pile), R. Chwaliszewskim (Kierownikiem Delegatury w Pile Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu), J. Markiewiczem (Prezesem Oddziału PTTK w Pile). Mimo deklarowanej od samego początku akceptacji pomysłu przez Urząd Gminy i Radę Gminy w Szydłowie prace nad projektem trwają do dziś i nie wiadomo, kiedy się zakończą.

W 2009r. odbyło się spotkanie terenowe PKKP z przedstawicielami Nadleśnictwa Zdrojowa Góra w sprawie przebudowy drzewostanu na obszarze Góry Dąbrowy. Spotkanie to było efektem przeprowadzonej przez PKKP w 2008r. "Ekspertyzy walorów przyrodniczych okolic Dąbrowej Góry z uwzględnieniem elementów hydrogeologicznych". Zaplanowane wcześniej prace leśne objęły obszary uznane przez nas za najcenniejsze na omawianym obszarze. W trakcie spotkania obejrzeliśmy lasy planowane do przebudowy, ustaliliśmy, które z drzew należy zachować. Skutkiem rozmów jest zachowanie pojedynczych drzew (głównie dębów), grupy starych świerków i kępy osik między dwoma większymi zrębami.

 a. PKKP podjęło interwencje w sprawie termomodernizacji budynków mieszkalnych zasiedlonych przez jerzyki (Apus apus). Ptaki te wykorzystywały budynki mieszkalne przy ul. Rogozińskiej w Pile, jako miejsca odbywania lęgów. Prace związane z termomodernizacją tych budynków rozpoczęto na przełomie maja i czerwca 2009r., czyli w środku okresu lęgowego tych ptaków. Istniało realne zagrożenie zamurowywania gniazd wraz z jajami lub pisklętami, ponieważ administrator budynków oraz pracownicy wykonujący prace nie mieli świadomości gniazdowania ptaków w szczelinach stropodachu. Po interwencjach telefonicznych i wizji terenowej przedstawiciele Spółdzielni Mieszkaniowej "Jadwiżyn" zrozumieli powagę sytuacji i dzięki temu uniknięto zabicia ptaków. Prace zakończyły się po wyprowadzeniu młodych ptaków z gniazd oraz zamontowaniem budek lęgowych.

b. W 2009r. zaobserwowano niepokojący proceder zasypywania ziemią, gruzem, itp. ujściowego odcinka rzeki Rudy w Pile. Podjęto interwencję w celu zapobieżenia dalszemu zasypywania tego obszaru. Skierowano pismo do Urzędu Miasta w Pile, właściciela tych gruntów, z prośbą o wyjaśnienia zaistniałej sytuacji. Obecnie trwa postępowanie wyjaśniające.

c. W dniu 21.03.2009r. zostaliśmy telefonicznie poproszeni o pomoc i przyjazd do miejscowości Szczerbin, w gminie Łobżenica. Dwa dni wcześniej, w trakcie prac związanych z poszerzaniem lokalnej drogi, zostały wycięte przydrożne drzewa. W jednym z nich znajdowała się obszerna dziupla, w której zimowały borowce wielkie (Nyctalus noctula). Mieszkańcy pobliskiego domu obserwowali od lat nietoperze wykorzystujące tę dziuple w okresie letnim. Wiedząc o tym zainteresowali się pracą drogowców i zanim ścięte drzewo zostało pocięte na mniejsze części i wywiezione, zajrzeli do opisywanej dziupli. W niej zimowało ok. 200 borowców wielkich. Nietoperze zostały zabrane i umieszczone w piwniczce na warzywa, znajdującej się w budynku gospodarczym. Część nietoperzy znalazła już bezpieczne schronienie w szczelinach ścian piwniczki, ale ponieważ nie wszystkie mogły je znaleźć, pozostałe zostały przez nas zebrane i po obejrzeniu czy nie mają widocznych obrażeń zostały wypuszczone w okolicy, aby mogły znaleźć bezpieczne schronienie i spokojnie doczekać cieplejszych dni nadchodzącej wiosny. Dzięki wrażliwości mieszkańców Szczerbina zostały uratowane nietoperze, które bez ich pomocy skazane byłyby na śmierć. Niezwykłą wrażliwością i pomocą przy ratowaniu nietoperzy wykazali się Państwo Mrotek ze Szczerbina.

W 2009r. kontynuowano starania mające na celu wykupienie jednego z największych zimowisk nietoperzy w północno-zachodniej Polsce - ruin dawnego browaru w Pile, znajdującego się w pobliżu rezerwatu przyrody "Kuźnik". Zimowisko to jest miejscem hibernacji kilkuset osobników nietoperzy należących do 8 gatunków, wykazano w nim ponadto stanowiska licznych zagrożonych gatunków chrząszczy. Podjęte działania mają na celu wykupienie działki, na której znajduje się ten obiekt oraz podjęcie działań zabezpieczających walory przyrodnicze i zapobiegające dewastacji i niszczeniu zimowiska. W sierpniu 2009r. został przygotowany projekt dotyczący ochrony nietoperzy w wybranych województwach koordynowany przez Wojewodę Zachodniopomorskiego. Projekt został przygotowany w ramach programu "Infrastruktura i Środowisko" wdrażanego przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych. PTOP "Salamandra" oraz Wojewoda Wielkopolski zostali partnerami projektu Wojewody Zachodniopomorskiego. W ramach projektu zaproponowano działania ochronne oraz wykup ruin browaru.

W 2009r. kontynuowano monitoring zimowisk nietoperzy w ruinach browaru kuźnickiego oraz w kolektorze burzowym w Pile - Motylewie. To ostatnie zimowisko znane jest dopiero od kilku lat i jest to kolejne z największych zimowisk nietoperzy w północno-zachodniej Polsce leżące na obszarze ziemi pilskiej. W ruinach browaru hibernuje kilkaset nietoperzy z dotychczasową rekordową liczebnością 2008r. Natomiast w kolektorze deszczowym odbyło się dopiero drugie liczenie, którego efektem jest 2230 policzonych nietoperzy w 2009r.

Przedstawiciele PKKP uczestniczyli w inwentaryzacji ornitologicznej obszaru Natura 2000 "Puszcza nad Gwdą". Przedmiotem inwentaryzacji były gatunki ptaków wymienione w Zał. 1 Dyrektywy Rady 79/409/EWG (ze szczególnym uwzględnieniem gatunków, których liczebność kwalifikuje ostoję do międzynarodowych ostoi ptaków), regularnie występujących gatunków migrujących nie wymienionych w Zał. 1 Dyrektywy Rady 79/409/EWG (stwierdzenia ilościowo znaczące dla populacji migrujących) oraz umieszczonych na Czerwonej Liście Zwierząt Gatunków Ginących i Zagrożonych w Polsce. Prace terenowe prowadzone były w okresie czerwiec - lipiec 2009r. Inwentaryzacja ta będzie kontynuowana również w 2010r.

Latem i jesienią 2009r. przedstawiciele PKKP brali czynny udział w przeprowadzanej przez KP inwentaryzacji przyrodniczej obszaru przeznaczonego pod rozbudowę drogi S11. Inwentaryzowali oni tamtejszą chiropterofaunę oraz mykoflorę na terenach planowanej inwestycji drogowej. Efektem inwentaryzacji były m.in. odkryte nowe stanowiska chronionych grzybów: Xerocomus parasiticus, Boletinus cavipes, Inonotus obliquus, Mutinus caninus.

Prezentacja wystawy - "Jaki piękny ten Świat. Przyroda dolin rzek Gwdy i Noteci" odbyła się w Ujskim Domu Kultury i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Złotowie.

W grudniu 2008r., we współpracy z Nadleśnictwem Zdrojowa Góra, rozpoczęto prace nad powstaniem tablic edukacyjnych będących elementami ścieżki edukacyjnej, powstającej w rezerwacie "Kuźnik". Prace były kontynuowane również na początku 2009r. Niestety z nieznanych przyczyn przygotowania tablic zostały przerwane i nie wiadomo, kiedy staną one w wyznaczonych wcześniej miejscach.

W dniach 13 - 15 marca 2009r. przedstawiciel PKKP wziął udział w zorganizowanych w Stacji Terenowej KP w Owczarach warsztatach pod wyżej wymienionym tytułem. Program warsztatów obejmował m.in. problematykę, jak aktywnie chronić przyrodę na szczeblu lokalnym, utworzyć Koło Terenowe KP, specyfikę działalności organizacji społecznej, przepisy prawne istotne dla ochrony przyrody i praktyczne możliwości ich wykorzystania, praktyczne wskazówki czynnej ochrony różnych ekosystemów, możliwości wpływania na ochronę przyrody realizowaną przez administrację publiczną.

Dnia 1 czerwca 2009r. przedstawiciel PKKP wziął udział w "Spotkaniu grupy inicjatywnej przedsięwzięcia - Lokalne Centrum Innowacji w obszarze turystyki" pod tytułem "INNOWACYJNA TURYSTYKA - WSPÓLNE ŚCIEŻKI ROZWOJU", którego głównym tematem była rozbudowa infrastruktury turystycznej w dolinie Noteci. Gośmi chonorowymi byli przedstawiciele powiatów i gmin nadnoteckich oraz lokalni parlamentarzyści m.in.: starosta powiatu pilskiego Tomasz Bugajski, Senator Piotr Głowski. Głos zabrali między innymi przedstawiciele samorządów nadnoteckich oraz lokalni liderzy reprezentujących różne dziedziny: Sławomir Poszwa - Dyrektor Biura SGiPN, Jan Z. Balcerzak - Wiceprezes PTTK, Roman Chwaliszewski - Kierownik Delegatury w Pile Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu, Grażyna Sobieraj - Wiceprezes PIG, Beata J. Łozińska - Dyrektor Departamentu Gospodarki UMWW. Spotkanie zakończyło się podpisaniem porozumienia pomiędzy nadnoteckimi powiatami na temat planowanej rozbudowy infrastruktury turystycznej doliny Noteci oraz zapowiedzią dalszej współpracy miedzy zainteresowanymi środowiskami życia publicznego.