Klub Przyrodników

Bagna Przemkowskie

Kompleks bagien o powierzchni 4 000 ha położonych w dolinie rzeki Szprotawy na północ od miasta Przemków. Obszar sieci Natura 2000. Częścią Bagien Przemkowskich jest duży kompleks stawów rybnych, o powierzchni 950 ha, objętych ochroną rezerwatową. Stawy i część Bagien Przemkowskich leżą w granicach Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Jest to największy kompleks mokradłowy w zachodniej Polsce. W przeszłości centralna część bagien była objęta poligonem rosyjskim (mezotroficzne łąki z największą populacją w regionie goździka pysznego - Dianthus superbus). Wstępne badania terenu wykazały obecność 223 gatunków roślin z tego 34 to rośliny rzadkie i zagrożone wyginięciem. Bagna Przemkowskie to nie tylko doskonałe siedlisko dla roślin, ale również miejsce bytowania ponad 100 gatunków ptaków, z czego aż 81 to ptaki lęgowe. Przemkowskie Bagno posiada sieć odwadniających rowów pochodzących sprzed II wojny światowej. Wszystkie strumienie i rzeki zostały skanalizowane. W rezultacie część bagna jest osuszona, a tym samym zniszczona.

Bagno Całowanie

Torfowisko Całowanie jest jednym z największych torfowisk Mazowsza (1 200 ha). Jest to soligeniczne torfowisko niskie, położone na zboczach doliny Wisły, w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Bagno Całowanie zostało zatwierdzone jako obszar Natura 2000 ze względu na Dyrektywę Siedliskową i jest na liście proponowanych obszarów ze względu na Dyrektywę Ptasią.

Najciekawsze i najcenniejsze walory przyrodniczych tego obszaru:

* Duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych - występują tu, zanikające w całej Europie, wilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) i ciepłolubne murawy napiaskowe, a także mozaika łozowisk, mechowisk, turzycowisk i trzcinowisk oraz lasów olsowych;

* Bogactwo flory: znaleziono tu blisko 700 gatunków roślin naczyniowych, w tym aż 33 prawnie chronionych, m.in. brzoza niska Betula humilis - reliktowy gatunek glacjalny, na południowo-zachodniej granicy swego występowania, wpisany na polską czerwoną listę;

* Bogactwo fauny - stwierdzono tu występowanie ponad 145 gatunków ptaków, w tym: derkacza, kulika wielkiego, rycyka, krwawodzioba, kszyka, dudka, błotniaka zbożowego oraz błotniaka łąkowego, bączka, orlika krzykliwego, sowy błotnej, podróżniczka, pójdźki, i in.; z bezkręgowców występują tu ginące w Europie motyle - czerwończyk fioletek Lycaena helle, modraszek telejus Maculinea teleius, modraszek alkon Maculinea alcon.

Obszar ten pozostaje w znacznej części w rękach prywatnych właścicieli. W niewielu miejscach prowadzą oni jeszcze ekstensywne użytkowanie łąk, lecz na większą skalę, tradycyjne gospodarowanie zanika. Nieskoszone łąki zarastają krzewami, a to z kolei powoduje zanikanie roślinności łąkowej wraz z cennymi gatunkami roślin i zwierząt związanych z ekosystemami otwartymi. Bardzo dużym zagrożeniem jest system melioracyjny, który wciąż, często bez potrzeby, silnie odwadnia wilgotne łąki i mechowiska, powodując ich degradację. Również nielegalne wydobycie torfu oraz zakładanie stawów rybnych (wydobycie torfu pod pretekstem kopania stawów) zagrażają zachowaniu odpowiednich warunków uwilgotnienia oraz powodują dewastację terenu.

Dolina Płoni

Obszar położony na południowy-wschód od miasta Szczecina. Włączony do sieci Natura 2000. Południowa część doliny znajduje się w granicach Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. W dolinie rzeki Płoni istnieją trzy rezerwaty przyrody, a kolejnych 15 jest projektowanych. W dolinie rzeki położone jest jedno z największych w Polsce jezior - Jezioro Miedwie będące jednocześnie ujęciem wody pitnej dla miasta Szczecina. Cała dolina jest objęta strefą ochrony wód. Górna część doliny rzeki płoni to cenne tereny źródliskowe. W dolinie licznie występują wilgotne łąki nawapienne wyróżniające się niezwykle bogatą florą. Po zaprzestaniu użytkowania rolniczego na części z nich nastąpiła gwałtowna sukcesja ziołorośli, turzycowisk oraz zarośli wierzbowych. Przeprowadzona analiza materiałów archiwalnych wykazała, że już w XII wieku na obszarze tym prowadzono działania znacząco zmieniające warunki hydrologiczne. W pierwszym etapie były to liczne piętrzenia służące budowanym młynom. W XVIII wieku rozpoczęto prace melioracyjne skierowane głównie na odwodnienie doliny. Wtedy też zniszczono liczne, średniowieczne piętrzenia. Uregulowanie cieków doliny przyczyniło się do powstania dużych obszarów łąk. Tylko nieliczne strumienie zachowały swój naturalny charakter. Obszar doliny Płoni stanowi modelowy przykład braku umiejętnego zarządzania, który przejawia się niespójnością gospodarki wodnej (ujęcie wody na potrzeby miasta) a gospodarką rolną i ochroną przyrody. Użytkowane w przeszłości intensywnie łąki obecnie ulegają zarastaniu, a na znacznej ich części zakładane są stawy rybne niszczące torfowiska oraz pogarszające jakość wód wykorzystywanych jako źródło wody pitnej.

Projektowany rezerwat Gogolewko, Zapceńskie Mechowiska i Dolina Iny koło Recza

Dla pełnego zrozumienia funkcjonowania ekosystemów niewielkich dolin rzecznych, gdzie szczególna rolę odgrywają zjawiska źródliskowe, rozszerzono zasięg terytorialny projektu. Uzupełniające materiały zebrano z trzech dodatkowych miejsc tj. projektowanego rezerwatu "Gogolewko" k. Słupska, doliny Iny k. Recza oraz projektowanego rezerwatu "Zapceńskie Mechowiska" k. Bytowa.