Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Zebrane w trakcie prac terenowych materiały są na bieżąco opracowywane, po zakończeniu prac terenowych w każdym z obiektów wyniki prezentowane są w postaci posteru. Szczegółowe dane włączane są natomiast do systematycznie aktualizowanej bazy oraz systemu GIS.

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Bagno Całowanie

W ramach projektu podjęto monitoring i ocenę efektywności działań czynnej ochrony ekosystemów mokradłowych prowadzonych do tej pory przez Stowarzyszenie Chrońmy Mokradła, testowanie nowych rozwiązań oraz zaproponowanie alternatywnego wykorzystania (wielofunkcyjnego wykorzystania) tego terenu.

W 2004 po raz pierwszy przeprowadzono koszenie (20 ha) i usunięcie zakrzaczeń wierzbowych (6 ha) z terenów mechowisk oraz cennych przyrodniczo łąk wilgotnych. W celu renaturyzacji silnie odwodnionych i zdegradowanych łąk przeprowadzono również eksperymentalne zrywanie zmurszałej wierzchnicy torfowiska (0,2 ha). To ostatnie działanie ma na celu usuniecie nadmiaru związków pokarmowych dla roślin, usuniecie nasion roślin ruderalnych i nitrofilnych oraz lokalne polepszenie warunków wilgotnościowych. Wszystkie opisane działania były finansowane z innego projektu, lecz ich efekty są monitorowane i oceniane w ramach projektu pinmatra.

Po zrywaniu murszu do głębokości 20 lub 40 cm, powstało około 900 mł substratu glebowego, który w znacznej części został przekazany nieodpłatnie lokalnym rolnikom. Potencjalnie ta metoda mogłoby zostać zastosowana na większym obszarze silnie zdegradowanych łąk, oczywiście z uwzględnieniem ograniczeń obowiązującego prawa. W przyszłości sprzedaż takiego materiału na potrzeby ogrodnictwa, szkółkarstwa lub upraw leśnych może generować środki na dalszą czynna ochronę przyrody tego obszaru.

Po wycięciu krzewów zaistniała konieczność usunięcia powstałej biomasy (grubsze i cieńsze gałęzie wierzbowe). Zaproponowaliśmy ich utylizacje jako bio-paliwa przez cementownię, która dysponuje specjalną instalacją umożliwiającą spalanie paliw niekonwencjonalnych. Dzięki takiemu rozwiązaniu można częściowo ograniczyć koszty odkrzaczania oraz wykorzystać niskiej jakości biomasę do produkcji "czystej" energii (energii ze źródeł odtwarzalnych).

W 2004 i 2005 roku wykonano szereg prac i ekspertyz umożliwiających lepsze rozpoznanie sytuacji przyrodniczej i społeczno-ekonomicznej oraz wykonano analizy możliwości restytucji przyrodniczej tego terenu.

Budowa zastawek i usuwanie zarośli wierzbowych na Bagnie Całowanie

Bagna Przemkowskie

Celem badań naukowych obiektu Bagna Przemkowskie, prowadzonych w ramach polsko-holenderskiego projektu PIN/Matra, jest opracowanie sposobu zagospodarowania terenu tego kompleksu mokradłowego. Zaplanowano, że cel ten zostanie osiągnięty w rezultacie przeprowadzenia wariantowej analizy metod gospodarowania wodą, waloryzacji ekologicznej oraz inwentaryzacji istniejących elementów przyrodniczo-technicznych obszaru. Dane, niezbędne do realizacji powyższych zadań, gromadzono organizując wyjazdy oraz pomiary terenowe, a także badania laboratoryjne.

W trakcie trwania projektu zorganizowano do tej pory 6 wyjazdów terenowych, obejmujących wielorakie działania, zespołu badawczego ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Równolegle, w okresie letnim 2004 (nieregularnie) i od kwietnia 2005 (regularnie, co tydzień), mierzone są stany wód gruntowych na obszarze przez pracowników Przemkowskiego Parku Krajobrazowego.

Podczas pierwszego wyjazdu w styczniu 2004 uzyskano zdjęcia lotnicze obiektu Bagna Przemkowskie, przekroje roślinno - stratygraficzne, a także ogólne informacje o aktualnej sytuacji hydrologicznej bagien. Ponadto, sprawdzono dostępność map hydrogeologicznych.

Rezultatem drugiego wyjazdu w marcu 2004 było odnalezienie istniejących studzienek obserwacji wody gruntowej oraz instalacja nowych piezometrów. W kwietniu 2004 zorganizowano w Przemkowie spotkanie uczestników projektu i wraz z dyrektorem Przemkowskiego Parku Krajobrazowego dyskutowano o problematyce zagospodarowania obszaru bagien, koncepcjach i możliwych scenariuszach prowadzenia gospodarki wodnej na tym obszarze. Podczas wyjazdu w czerwcu 2004 kontynuowano uzupełnianie sieci obserwacyjnej wody gruntowej, a także wykonano pomiar współrzędnych geograficznych poszczególnych piezometrów przy wykorzystaniu odbiorników GPS. W laboratorium jakości wody Katedry Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW w Warszawie przeprowadzono analizy chemiczne próbek wody pobranych z piezometrów oraz studni gospodarskich. W trakcie pomiarów w lipcu 2004 ustalono lokalizację punktów służących do weryfikacji dokładności procesu rektyfikacji zdjęć lotniczych obiektu, które będą wykorzystane przy tworzeniu mapy roślinności. W kwietniu 2005 oprócz niezbędnej renowacji sieci studzienek obserwacyjnych przeprowadzono instalację urządzeń wykonujących ciągły pomiar stanów wód gruntowych (D-diverów) oraz powtórzono analizy jakości wód podziemnych i powierzchniowych.

Na lipiec 2005 zaplanowano pobór prób gleby w celu oznaczenia współczynnika filtracji, pomiary ukształtowania terenu odbiornikami GPS niezbędne do opracowania cyfrowego modelu wysokości dla obiektu Bagna Przemkowskie oraz ponowne analizy jakości wody. We wrześniu 2005 wyżej wymienione pomiary będą kontynuowane, a także niezbędny zakres pomiarów hydrometrycznych zostanie przeprowadzony.

Na obecnym etapie badań istnieje szereg problemów oraz zadań wymagających dalszej dyskusji i analizy w celu odpowiedzenia na pytania dotyczące pożądanych kierunków prowadzenia gospodarki wodnej na tym obszarze. Problemami i zadaniami tymi są:

• wykorzystanie różnych źródeł wody do zasilania obiektu z uwzględnieniem jakości i dostępnej ilości wody,
• ograniczenie funkcjonowania urządzeń hydrotechnicznych, które mają negatywny wpływ na warunki hydrologiczne Bagien Przemkowskich,
• stabilizacja dużych wahań zwierciadła wody gruntowej na wybranych obszarach obiektu,
• utrzymanie niskiej roślinności zamiast zbiorowisk trzcinowych,
• renowacja kanałów odwadniająco- nawadniających w niezbędnym zakresie.

Dolina Płoni

Pierwszy etap realizacji projektu koncentrował się na uzyskaniu możliwie największej ilości informacji o zasobach przyrodniczych doliny oraz funkcjonowaniu całego ekosystemu doliny rzecznej. Tu prace prowadzone były równolegle w trzech zespołach. Pierwszy zespół odpowiedzialny był za zbiór materiałów terenowych obejmujących rozpoznanie szaty roślinnej, warunków hydrologicznych oraz przemian na przestrzeni ostatnich kilku tysięcy lat w oparciu o badania stratygrafii zakumulowanych osadów organicznych. Rozpoznanie roślinności prowadzono w różnych częściach doliny, z reguły na tzw. transektach. Tu również rozpoznawano stratygrafię oraz warunki hydrologiczne. Uzyskany w ten sposób materiał dostarczył elementarnej, aczkolwiek w dużym stopniu przybliżonej, wiedzy na temat funkcjonowania całego ekosystemu oraz zjawisk wpływających na zachodzące w jego obrębie zmiany.

Zadaniem drugiego zespołu była analiza zmian jakie miały miejsce na przestrzeni ostatnich 3-4 stuleci w oparciu o istniejące materiały bibliograficzne - głownie archiwalne mapy. Tu wykorzystano głównie zasoby niemieckiego archiwum znajdującego się w Berlinie.

Rolą ostatniego zespołu było opracowanie zebranych przez wszystkich uczestników w taki sposób aby mogły być powszechnie wykorzystane przez adresatów projektu. Dlatego też wyniki prac poszczególnych zespołów, w formie bazy danych połączonej z systemem informacji geograficznej (GIS) stanowią kompendium wiedzy na temat doliny Płoni i mogą być wykorzystywane do celów jakie przyświecają projektowi. Zebrane informacje na temat przyrody doliny, warunków hydrologicznych, historii połączone z danymi kartograficznymi "nałożone" na strukturę własności w błyskawiczny sposób pozwalają uzyskać wszelką dostępną i niezbędną wiedzę na temat doliny Płoni. Taka forma opracowania może służyć zarówno przyrodnikom jak też administracji różnego szczebla, np. do celów planistycznych. Jako że doliny rzeczne pozostają w sferze zainteresowania różnych grup społecznych, stanowiąc jednocześnie niezwykle cenne i wrażliwe przyrodniczo obszary, dostęp do pełnej wiedzy na ich temat jest punktem wyjściowym dla dobrego ich użytkowania i zarządzania nimi. Dla przykładu stworzony system GIS dzięki wielowarstwowej strukturze informacji pozwala poszczególnym właścicielom i użytkownikom dowiedzieć się jakimi walory przyrodniczymi dysponują na swoim terenie. W ten sposób, w przeciągu kilku minut rolnik może dowiedzieć się czy i jeżeli tak, to o jakie dotacje może ubiegać się np. w ramach istniejących programów rolno-środowiskowych.

Nie zawsze istnieje możliwość uzyskanie pełnej informacji o zjawiskach i procesach zachodzących w przyrodzie, zwłaszcza kiedy mamy do czynienia z ekosystemami znacznie przekształconymi, a takim jest np. dolina Płoni. Jak bardzo drastycznym zmianom podlegał ten obszar w pewien sposób obrazuje fakt obniżenia poziomu wody w jeziorach Płoń i Miedwie o ok. 1 m. Dlatego też dla pełnego zrozumienia funkcjonowania ekosystemów niewielkich dolin rzecznych, gdzie szczególna rolę odgrywają zjawiska źródliskowe, rozszerzono zasięg terytorialny projektu. Uzupełniające materiały zebrano z trzech dodatkowych miejsc tj. projektowanego rezerwatu "Gogolewko" k. Słupska, doliny Iny k. Recza oraz projektowanego rezerwatu "Zapceńskie Mechowiska" k. Bytowa.

Badania w poszczególnych obiektach prowadzone były wspólnie ze studentami biologii z Uniwersytetu w Groningen.

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Uniwersytet Groningen, Klub Przyrodników, Stowarzyszenie "Chrońmy Mokradła" przy współpracy z Uniwersytetem w Utrechcie.

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Projekt adresowany jest do przedstawicieli organizacji pozarządowych zajmujących się planowaniem ochrony przyrody, lokalnej i rządowej administracji odpowiedzialnej za ochronę przyrody, zarządców i właścicieli torfowisk, instytucji nadzorujących gospodarkę zasobami wodnymi.

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Planowane działania

Głównym zadaniem uczestników projektu jest zgromadzenie niezbędnej wiedzy do dobrego planowania i zarządzania torfowiskami w obrębie trzech głównych obszarów ujętych w projekcie. Dlatego też, aby osiągnąć powyższy cel zaplanowano:

• zgromadzenie danych historycznych na temat o zarządzania wodą,
• zebranie informacji i poznanie funkcjonowania systemu hydrologicznego w przeszłości,
• ocenę wpływu istniejącego systemu hydrologicznego na torfowiska,
• wypracowanie założeń i założenie sieci monitoringu torfowisk, w szczególności służącego uaktualnianiu i uszczegółowianiu danych hydrologicznych,
• eksperymentalne działania renaturyzacyjne na niewielkich powierzchniach (w tym usuwanie zmineralizowanego torfu z powierzchni torfowisk),
• nawiązanie kontaktów z firmami produkującymi kompost jako potencjalnych odbiorców zmineralizowanego torfu pochodzącego z renaturyzowanych torfowisk (w przyszłości jako instytucji współfinansującej działania renaturyzacyjne),
• ocenę stosunków pomiędzy ekonomiczną działalnością a korzystaniem z wód powierzchniowych i podziemnych, również w kontekście ochrony przyrody i rozwoju torfowisk,
• zgromadzenie wszystkich możliwych ekologicznych, hydrologicznych, glebowych i geologicznych informacji o obszarach służące przygotowaniu wstępnego modelu hydrologicznego funkcjonowania polskich torfowisk (opis profili torfowiskowych wzdłuż transektów poprzecznych torfowisk, interpretacja pokładów torfu i dawnych warunków hydrologicznych, analizy wody powierzchniowej i podziemnej, analiza warunków glebowych wzdłuż transektów, pomiar poziomu wód powierzchniowych i podziemnych itp.),
• stworzenie bazy danych w oparciu o systemu informacji GIS,
• prezentację alternatywnych rozwiązań służących gromadzeniu zasobów wodnych,
• skonstruowanie modelu hydrologicznego do pozorowania różnych scenariuszy zarządzania wodą na wybranych obszarach,
• przygotowanie propozycji rozwinięcia pakietów programów rolno-środowiskowych o hodowlę ryb oraz gospodarkę leśną,
• budowę świadomości społecznej oraz wymianę informacji w ramach przygotowanych szkoleń, warsztatów i konferencji.

W ramach podsumowania zaplanowanych działań zostanie przygotowany materiał do wydania książki na temat racjonalnego zarządzania zasobami wodnymi uwzględniającego różne aspekty w tym potrzeby ochrony przyrody. Wydany zostanie również podręcznik dobrej praktyki zarządzania obszarami torfowiskowymi na przykładzie obiektów rozpoznanych w trakcie realizacji projektu.

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Bagna Przemkowskie

Kompleks bagien o powierzchni 4 000 ha położonych w dolinie rzeki Szprotawy na północ od miasta Przemków. Obszar sieci Natura 2000. Częścią Bagien Przemkowskich jest duży kompleks stawów rybnych, o powierzchni 950 ha, objętych ochroną rezerwatową. Stawy i część Bagien Przemkowskich leżą w granicach Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Jest to największy kompleks mokradłowy w zachodniej Polsce. W przeszłości centralna część bagien była objęta poligonem rosyjskim (mezotroficzne łąki z największą populacją w regionie goździka pysznego - Dianthus superbus). Wstępne badania terenu wykazały obecność 223 gatunków roślin z tego 34 to rośliny rzadkie i zagrożone wyginięciem. Bagna Przemkowskie to nie tylko doskonałe siedlisko dla roślin, ale również miejsce bytowania ponad 100 gatunków ptaków, z czego aż 81 to ptaki lęgowe. Przemkowskie Bagno posiada sieć odwadniających rowów pochodzących sprzed II wojny światowej. Wszystkie strumienie i rzeki zostały skanalizowane. W rezultacie część bagna jest osuszona, a tym samym zniszczona.

Bagno Całowanie

Torfowisko Całowanie jest jednym z największych torfowisk Mazowsza (1 200 ha). Jest to soligeniczne torfowisko niskie, położone na zboczach doliny Wisły, w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Bagno Całowanie zostało zatwierdzone jako obszar Natura 2000 ze względu na Dyrektywę Siedliskową i jest na liście proponowanych obszarów ze względu na Dyrektywę Ptasią.

Najciekawsze i najcenniejsze walory przyrodniczych tego obszaru:

* Duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych - występują tu, zanikające w całej Europie, wilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) i ciepłolubne murawy napiaskowe, a także mozaika łozowisk, mechowisk, turzycowisk i trzcinowisk oraz lasów olsowych;

* Bogactwo flory: znaleziono tu blisko 700 gatunków roślin naczyniowych, w tym aż 33 prawnie chronionych, m.in. brzoza niska Betula humilis - reliktowy gatunek glacjalny, na południowo-zachodniej granicy swego występowania, wpisany na polską czerwoną listę;

* Bogactwo fauny - stwierdzono tu występowanie ponad 145 gatunków ptaków, w tym: derkacza, kulika wielkiego, rycyka, krwawodzioba, kszyka, dudka, błotniaka zbożowego oraz błotniaka łąkowego, bączka, orlika krzykliwego, sowy błotnej, podróżniczka, pójdźki, i in.; z bezkręgowców występują tu ginące w Europie motyle - czerwończyk fioletek Lycaena helle, modraszek telejus Maculinea teleius, modraszek alkon Maculinea alcon.

Obszar ten pozostaje w znacznej części w rękach prywatnych właścicieli. W niewielu miejscach prowadzą oni jeszcze ekstensywne użytkowanie łąk, lecz na większą skalę, tradycyjne gospodarowanie zanika. Nieskoszone łąki zarastają krzewami, a to z kolei powoduje zanikanie roślinności łąkowej wraz z cennymi gatunkami roślin i zwierząt związanych z ekosystemami otwartymi. Bardzo dużym zagrożeniem jest system melioracyjny, który wciąż, często bez potrzeby, silnie odwadnia wilgotne łąki i mechowiska, powodując ich degradację. Również nielegalne wydobycie torfu oraz zakładanie stawów rybnych (wydobycie torfu pod pretekstem kopania stawów) zagrażają zachowaniu odpowiednich warunków uwilgotnienia oraz powodują dewastację terenu.

Dolina Płoni

Obszar położony na południowy-wschód od miasta Szczecina. Włączony do sieci Natura 2000. Południowa część doliny znajduje się w granicach Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. W dolinie rzeki Płoni istnieją trzy rezerwaty przyrody, a kolejnych 15 jest projektowanych. W dolinie rzeki położone jest jedno z największych w Polsce jezior - Jezioro Miedwie będące jednocześnie ujęciem wody pitnej dla miasta Szczecina. Cała dolina jest objęta strefą ochrony wód. Górna część doliny rzeki płoni to cenne tereny źródliskowe. W dolinie licznie występują wilgotne łąki nawapienne wyróżniające się niezwykle bogatą florą. Po zaprzestaniu użytkowania rolniczego na części z nich nastąpiła gwałtowna sukcesja ziołorośli, turzycowisk oraz zarośli wierzbowych. Przeprowadzona analiza materiałów archiwalnych wykazała, że już w XII wieku na obszarze tym prowadzono działania znacząco zmieniające warunki hydrologiczne. W pierwszym etapie były to liczne piętrzenia służące budowanym młynom. W XVIII wieku rozpoczęto prace melioracyjne skierowane głównie na odwodnienie doliny. Wtedy też zniszczono liczne, średniowieczne piętrzenia. Uregulowanie cieków doliny przyczyniło się do powstania dużych obszarów łąk. Tylko nieliczne strumienie zachowały swój naturalny charakter. Obszar doliny Płoni stanowi modelowy przykład braku umiejętnego zarządzania, który przejawia się niespójnością gospodarki wodnej (ujęcie wody na potrzeby miasta) a gospodarką rolną i ochroną przyrody. Użytkowane w przeszłości intensywnie łąki obecnie ulegają zarastaniu, a na znacznej ich części zakładane są stawy rybne niszczące torfowiska oraz pogarszające jakość wód wykorzystywanych jako źródło wody pitnej.

Projektowany rezerwat Gogolewko, Zapceńskie Mechowiska i Dolina Iny koło Recza

Dla pełnego zrozumienia funkcjonowania ekosystemów niewielkich dolin rzecznych, gdzie szczególna rolę odgrywają zjawiska źródliskowe, rozszerzono zasięg terytorialny projektu. Uzupełniające materiały zebrano z trzech dodatkowych miejsc tj. projektowanego rezerwatu "Gogolewko" k. Słupska, doliny Iny k. Recza oraz projektowanego rezerwatu "Zapceńskie Mechowiska" k. Bytowa.

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Główne cele:

• podtrzymanie związków pomiędzy rolnictwem i ochroną przyrody,
• wymiana doświadczeń,
• rozwinięcie pakietów rolno-środowiskowych na obszarach parków krajobrazowych.

• wypracowanie modelowego sposobu zarządzania terenami pozostającymi w zarządzie Skarbu Państwa ze szczególnym uwzględnieniem relacji pomiędzy użytkowaniem gospodarczym a gospodarką wodną,
• inicjowanie praktycznych działań na dużych obszarach torfowisk dotąd nieużytkowanych poprzez demonstracyjne działania pilotażowe prezentujące konkretne rozwiązania w ramach racjonalnego zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb ochrony przyrody,
• budowa świadomości społecznej na temat właściwego zarządzania torfowiskami w kontekście ich różnorodności biologicznej, jako element lokalnej i regionalnej polityki rozwoju,
• promocja właściwej praktyki zarządzania torfowiskami gwarantującej długoterminową ochronę walorów przyrodniczych zagrożonych ekosystemów torfowiskowych, zapewniającej jednocześnie opłacalność prowadzonej działalności gospodarczej,
• przywrócenie rolniczego użytkowania ekosystemów zasilanych wodami podziemnymi,
• wprowadzenie zwyczaju zarządzania zasobami wodnymi, uwzględniającego nie tylko potrzeby gospodarcze ale też potrzeby ochrony przyrody,
• podniesienie kwalifikacji zarządzających mokradłami oraz wodami (zarówno prywatnych właścicieli jak też instytucje i urzędy administracji lokalnej i rządowej) w ramach spotkań i szkoleń.

• stworzenie sieci współpracujących ze sobą naukowców i pracowników organizacji pozarządowych zdolnych do rozwijania strategii i planowania na obszarach chronionych,
• rozwój wzorcowych planów ochrony przyrody i zarządzania zasobami wodnymi, które stworzą możliwość wielofunkcyjnego użytkowania korzystnego zarówno dla ochrony przyrody jak i pozyskiwania zasobów przyrody na małą skalę (rolnicy, małe firmy, produkcja wody pitnej, turystyka),
• wyszkolenie pracowników organizacji pozarządowych oraz administracji ochrony przyrody,
• przekazanie wiedzy eko-hydrologicznej niezbędnej do przygotowania i wdrożenia projektów renaturyzacji zdegradowanych obszarów torfowiskowych,
• wspieranie rozwoju spójnych planów, polityki i legislacji dla ochrony bioróżnorodności i zarządzania wodą,
• wdrożenie programów monitoringowych,
• upowszechnianie nowych metod renaturyzacji torfowisk (np. usuwanie wierzchniej warstwy zmineralizowanego torfu w kontekście lokalnych warunków i perspektyw jego gospodarczego wykorzystania).

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Wielofunkcyjne użytkowanie polskich torfowisk szansą ochrony różnorodności biologicznej

Zarządzanie mokradłami na terenie Polski, pomimo istnienia licznych obszarów chronionych (parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody) wciąż napotyka liczne problemy. Tradycyjne gospodarowanie - koszenie, wypas, usuwanie drzew i krzewów przestało być opłacalne i tylko niewielu właścicieli lub zarządców zainteresowanych jest użytkowaniem zgodnym z wymogami ochrony przyrody. Mokradła często cierpią z powodu wadliwie działających systemów melioracyjnych, nastawionych wyłącznie na odwadnianie. Brak odpowiedniego zarządzania, a w szczególności zrozumienia hydrologicznych aspektów funkcjonowania mokradeł prowadzi do wielu negatywnych przemian ekosystemów. Szczególnie niekorzystna jest degradacja powierzchniowej warstwy torfu do głębokości kilkudziesięciu centymetrów, niekiedy przekraczającej 1m.

Jednym z działań ratujących mokradła jest tzw. retencja wody. Problem ten nie sprowadza się wyłącznie do budowy lub odtwarzania istniejących w przeszłości zbiorników wodnych, ale powinien dotyczyć również jezior z obniżonym w przeszłości poziomem wody. Przywracanie panujących w przeszłości stosunków wodnych w obrębie mis jeziornych ma szczególne znaczenie dla zatrzymania erozji w ekosystemach źródliskowych licznie tam występujących. Sytuacje takie obserwuje się w wielu miejscach w tym również w obszarach objętych ochrona prawną.

Wadą wielu powstających opracowań służących ochronie walorów przyrodniczych jest brak szczegółowego rozpoznania istniejących warunków hydrologicznych będących kluczowym aspektem w ochronie mokradeł. Natomiast opracowania zawierające elementy hydrologii pozbawione są szerszego ujęcia zarówno pod względem obszarowym jak też potrzeb wynikających z różnych form prowadzonej działalności, zarówno na terenie chronionym jak też jego bliższym i dalszym sąsiedztwie. Z kolei, tworzone programy rozwoju na szczeblu regionalnym czy ogólnokrajowym bardzo rzadko obejmują potrzeby związane z ochroną przyrody. Często wadą proponowanych rozwiązań w sporządzanych dokumentach jest ich krótkoterminowość co ma niekorzystny wpływ na racjonalne zarządzanie obszarami mokradłowymi.

Jednym z istotnych problemów ochrony torfowisk na terenie Polski jest niska bądź deficytowa opłacalność gospodarki rolnej. Po kilku latach wycofywania się działalności rolniczej z obszarów torfowiskowych nadzieją pozostają wprowadzane od roku 2003 programy rolno-środowiskowe. Ogólnopolskie programy rolno-środowiskowe zawierają specjalne pakiety użytkowania terenami podmokłymi i ekstensywnego wykorzystania łąk. Część pakietów dotyczy tylko obszarów wrażliwych przyrodniczo.Podsumowując, główne zagrożenie dla bioróżnorodności torfowisk w chwili obecnej to:

• istniejące systemy odwadniające bez ekonomicznego uzasadnienia,
• porzucone półnaturalne pastwiska,
• nielegalne pozyskiwanie torfu i zakładanie stawów rybnych,
• eutrofizacja w wyniku sąsiedztwa z otaczającymi polami uprawnymi,
• brak sprawnego działania systemu wód powierzchniowych na chronionych obszarach,
• brak wiedzy o hydrologii terenu z historycznego punktu widzenia.

Zaprezentowana sytuacja stała się inspiracją do realizacji projektu pt. "Wielofunkcyjne użytkowanie polskich torfowisk szansą ochrony różnorodności biologicznej". Realizację projektu zaplanowano na lata 2003-2005. Projekt koncentruje się w obrębie trzech obszarów parków krajobrazowych - Dolina Płoni (woj. zachodniopomorskie), Bagna Przemkowskie (woj. dolnośląskie i lubuskie), Bagno Całowanie (woj. mazowieckie) oraz trzech niewielkich obiektów w okolicach Recza, Słupska i Bytowa (woj. zachodniopomorskie i pomorskie).

Projekt finansowany jest przez Ministerstwo Rolnictwa w Holandii.