Rezerwaty przyrody - czas na comeback!

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O AKCJI

Nawet pobieżna analiza stanu ochrony rezerwatowej w Polsce prowadzi do jednoznacznego wniosku, że ostatnie kilkanaście lat w tej dziedzinie to permanentny kryzys. Pomimo zawartej w programie wykonawczym Krajowej Strategii Ochrony Różnorodności Biologicznej na lata 2007-2013 oceny, że potrzebujemy...

Wzmacnianie ochrony obszarów Natura 2000

Dnia 19.05.08 w Łąkominie (trasa Gorzów Wlkp. – Dębno) odbyły się pierwsze warsztaty dla obszaru Natura 2000 Gogolice – Kosa w ramach projektu: Wzmacnianie ochrony obszarów Natura 2000, współfinansowanego przez Fundację „Fundusz Współpracy”. Swą obecnością zaszczycili nas pracownicy urzędów miast i gmin, starostwa powiatowego, melioranci oraz leśnicy, jednym słowem zarządcy tego terenu oraz w mniejszym gronie – organizacje pozarządowe. W warsztatach wzięło udział 27 osób (z prelegentami).

 

Pan Pawlaczyk Paweł przedstawił ogólne zagadnienia dotyczące sieci ekologicznej Natura 2000, zasad jej funkcjonowania oraz możliwości wykorzystania jej w promocji regionu (eco-labeling). Jednocześnie przestrzegł przed konsekwencjami lekceważenia zapisów prawa europejskiego. Prelegent zaprezentował sieć Natura 2000 jako narzędzie stojące nie tylko na straży przyrody, ale również na straży dobrobytu społeczeństwa - nie hamujące go, ale zapewniające zrównoważony rozwój.

 

Pan Maciantowicz Marek przedstawił walory przyrodnicze, cele ochrony obszaru naturowego Gogolice – Kosa oraz zagrożenia wynikające z niewłaściwego zarządzania obszarem. Wiele uwagi poświęcił omówieniu wytycznych zarządzania populacją żółwia błotnego, który jest jednym z głównych przedmiotów ochrony tego obszaru Natura 2000.

 

Po przerwie obiadowej rozgorzała dyskusja wszystkich uczestników. Każdy miał możliwość wypowiedzenia się, przedstawienia swego zdania czy zadania pytania. Najżywsza dyskusja wywiązała się na temat zarządzania zasobami wodnymi (m.in. pielęgnacja, konserwacja cieków). Kolejnym tematem była gospodarka leśna – jak gospodarować tak by nie szkodzić naturze, tak by nadal móc pozyskiwać drewno. Przyrodnicy i leśnicy jednogłośnie stwierdzili, iż trzeba szukać kompromisu. Nie na wszystkie pytania i nie na wszystkie problemy udało się odpowiedzieć tego dnia. Określono priorytety, zdefiniowano właściwy stan ochrony gatunków i siedlisk dla obszaru Gogolice – Kosa, zidentyfikowano zagrożenia. Wszyscy uczestnicy wyrazili zainteresowanie kontynuacją tematu, dalszą dyskusją. Zgodnie stwierdzili: temat nie został zakończony, spotkamy się jesienią na kolejnych warsztatach.
 
Warsztaty dla obszaru Natura 2000 Gogolice - Kosa, 19.05.2008

 

W dniach 16-17 czerwca w Folwarku Amalia (gmina Przytoczna) odbyły się warsztaty na temat skutków transpozycji europejskiej Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej dla gospodarki leśnej. 

Swą obecnością zaszczycili nas przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, Dyrekcji Regionalnych i Nadleśnictw, a także przedstawiciele Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, przedstawiciele parków krajobrazowych, narodowych oraz organizacji pozarządowych. Łącznie niemalże 80 osób.

Zainteresowanie tematem przejawione w postaci serii pytań tuż po zakończeniu pierwszego bloku tematycznego „Właściwy stan ochrony” oraz po wypowiedzi pani Anny Liro z Ministerstwa Środowiska, na temat dalszych losów sieci Natura 2000 w Polsce, dały nam do zrozumienia, że będziemy mieć problem z realizacją całego przewidzianego programu warsztatów. Mile zaskoczyło nas zaangażowanie uczestników, którego efektem są cztery szkice planów ochrony dla dwóch gatunków Natura 2000 jelonka rogacza (moderator Andrzej Jermaczek) i wilka (moderator Anna Liro) oraz dla dwóch typów siedlisk przyrodniczych – grądu (moderator Daniel Lemke) i torfowiska wysokiego (moderator Robert Stańko).

Należy podkreślić, iż w przeciągu pół godziny zarysowano najważniejsze postulaty ochrony, kolokwialnie mówiąc – stwierdzono, co należy zrobić by jelonek był szczęśliwy – z uwzględnieniem potrzeb ochrony/perspektyw na przyszłość. Kolejnym zadaniem czterech zespołów było stwierdzenie o konieczności sporządzenia lub nie oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Zamierzeniem tego ćwiczenia było uświadomienie uczestnikom, iż sieć Natura 2000 nie blokuje żadnej inwestycji, która nie oddziałuje negatywnie na przedmiot ochrony obszaru. Paweł Pawlaczyk wielokrotnie podkreślał, iż obszary Natura 2000 nie są obszarami chronionymi, lecz obszarami ochrony danego siedliska czy gatunku, dla którego obszar został utworzony i tylko te elementy podlegają ochronie. Podkreślał również, iż lepiej taką ocenę mieć, jeśli istnieje „podejrzenie” o negatywnym wpływie inwestycji na przedmiot ochrony danego obszaru, niż jej nie mieć z uwagi na fakt zapisów w ustawie szkodowej oraz zasadę przezorności. Tak upłynął nam dzień pierwszy. Ze względu na poślizg czasowy, zbliżającą się kolację oraz mecz reprezentacji Polski na Euro 2008 był to ostatni punkt poniedziałkowego programu.

Drugi dzień warsztatów oparty był przede wszystkim o konkretne przykłady prezentowane przez samych uczestników. Jako pierwszy zabrał głos Paweł Pawlaczyk słowem wstępu „Szanse dla przyrody” przedstawił możliwości i mechanizmy finansowania działań pro przyrodniczych. Następnie, w kolejności: Daniel Lemke opowiedział o ochronie roślin w RDLP Szczecinek, Robert Stańko o pierwszym w Polsce projekcie LIFE i udanej współpracy przyrodników z leśnikami, Andrzej Jermaczek o nowym ogólnopolskim projekcie Klubu Przyrodników ochrona muraw kserotermicznych. Najwięcej entuzjazmu i uznania uczestników zdobyła wspólna, szczera prezentacja – leśnika i przyrodnika – prac nad programem ochrony obszaru OSO Dolina Słupi. Prelegenci (Andrzej Jermaczek, Wacław Turzyński) szczególną uwagę zwrócili na sprawy konfliktowe oraz sposób dochodzenia do konsensusu. Na koniec spotkania podsumowano wyniki zeszłorocznej inwentaryzacji przyrodniczej w Lasach Państwowych. Paweł Pawlaczyk przestawił swoje spostrzeżenia, oczekiwania oraz ocenę końcową tego działania, a pani Jolanta Błasiak z GDLP skomentowała to z pozycji Lasów Państwowych oraz pokrótce opowiedziała o planach związanych z wykorzystaniem wyników inwentaryzacji przyrodniczej. Po pierwsze jest pomysł by uzupełnić i zweryfikować wyniki inwentaryzacji oraz stworzyć aneks do programów ochrony przyrody uwzględniający dane z inwentaryzacji.

Cykl warsztatowy zakończył się o godzinie 14.00 wspólnym obiadem. Wszystkim uczestnikom serdecznie dziękujemy za tak liczne przybycie oraz za aktywny udział w warsztatach.

Urszula Biereżnoj

Prosimy o kontakt pod adresem mailowym:

kp(at)kp.org.pl

Publikacje podsumowujące projekt:

Niezbędniki:

 

Poradnik lokalnej ochrony przyrody

Broszury:

 Wzmacnianie ochrony obszarów Natura 2000 

To już cztery lata od kiedy Polska jest członkiem Unii Europejskiej, 4 lata od kiedy obowiązuje nas prawodawstwo nie tylko polskie ale i wspólnotowe w każdej dziedzinie życia, w tym także w ochronie przyrody. Pomimo czteroletniego stażu w UE, wiedza społeczeństwa na temat ekologicznej sieci Natura 2000 i zasad jej funkcjonowania jest nieznaczna.

Poprzez realizacje tego projektu dążymy do podneisienia świadomość społeczeństwa, dostarczenia mu rzetelnych informacji nt sieci Natura 2000 i przedmiotów ochrony. Podjęliśmy próbę wykreowania lokalnych grup działania na rzecz istniejących i tworzących się obszarów Natura 2000 na terenie całej Polski. Celem projektu jest wskazanie społeczeństwu, jego przedstawicielom narzędzi pomocnych we właściwym zarządzaniu obszarami, w tym instrumentów prawa europejskiego oraz podniesieni świadomości przeciętnego obywatela dotyczącej sieci ekologicznej Natura 2000.


Nasze prace skoncentrowały się na 5 modelowych, siedliskowych obszarach Natura 2000 cechujących się różnorodnym spektrum lokalnych problemów związanych z wdrażaniem sieci Natura 2000 oraz różnorodnością przedmiotów ochrony i położenia geograficznego. Są to:

Dzika Orlica,Uroczyska Borów Dolnośląskich,Dolina Pliszki,Gogolice-Kosa,Jeziora Szczecineckie.

W tych obszarach przy pomocy środków finansowych z EU udało się w znacznym stopniu uzupełnić wiedzę na temat istotnych walorów przyrodniczych danego obszaru, nawiązać współpracę z jednostkami, pod które podlega dany obszar oraz z lokalną społecznością, a dzięki temu ustalić wstępne koncepcje/potrzeby ochrony oraz zidentyfikować największe zagrożenia. Podnieśliśmy także świadomość społeczeństwa na temat wartości przyrodniczych ich regionu, okolicy.

Ponad to nasze działania skierowaliśmy także do leśników i urzędników administracji, którzy w codziennej swojej pracy mają do czynienia z w/w tematyką. Naszym celem było przedyskutowanie i spopularyzowanie w Polsce niezbędnych form implementacji europejskiego prawa ochrony przyrody dotyczącego obszarów Natura 2000 w stosunku do gospodarki leśnej oraz w stosunku do prowadzonych na szczeblu lokalnym procesów inwestycyjnych.

Jak tego dokonaliśmy?

1. Warsztaty w pięciu modelowych obszarach oparte na metodzie „uspołecznionego planowania”.

Metodyka ta zakłada poszukiwanie rozwiązań metodą pracy warsztatowej w grupie wszystkich podmiotów, które w ochronę obszaru mogą być potencjalnie zaangażowane, albo które mogą być tą ochroną dotknięte. Metoda ta, jest bardzo skuteczna jako narzędzie budowy elementów „wspólnej świadomości” co do walorów i problemów obszaru. Znacznie poprawia ona wiedzę i świadomość zaangażowanych w warsztaty stron, ułatwiając ich współpracę w przyszłości.

2. Warsztaty horyzontalne:

a) Dyrektywa ptasia i siedliskowa a gospodarka leśna.
b) Natura 2000 – instrukcja obsługi.

Skierowane do służb leśnych oraz jednostek administracji wojewódzkiej, powiatowej i gminnej, zainteresowanych tematem działania administracji w związku z ochroną obszarów Natura 2000.

3. Publikacje:

a) Promocyjno-informacyjne dla 5 modelowych obszarów projektu,
b) Kompendium wiedzy – podstawy prawne funkcjonowania i zarządzania obszarami Natura 2000,
c) Kompendium wiedzy dla przyrodnika – jak chronić przyrodę, z uwzględnieniem sieci Natura 2000.

Wszystkie publikacje są dostępne na stronie internetowej Klubu Przyrodników.

4. Internetowe Centrum Monitoringu Zagrożeń:

http://zgloszenie.kp.org.pl/

To internetowy mechanizm i baza danych, służące przyrodnikom do zgłaszania pojawiających się zagrożeń prawa europejskiego w całej Polsce (tj. pojawiających się zagrożeń dla gatunków i siedlisk przyrodniczych Natura 2000). Pracownicy KP prowadzą dla wszystkich zainteresowanych doradztwo w zgłaszanych sprawach. Ten mechanizm ”internetowej infolinii doradczej” jest aktywny także po zakończeniu projektu, jako stała forma działalności KP.