Klub Przyrodników

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Planowane działania

Głównym zadaniem uczestników projektu jest zgromadzenie niezbędnej wiedzy do dobrego planowania i zarządzania torfowiskami w obrębie trzech głównych obszarów ujętych w projekcie. Dlatego też, aby osiągnąć powyższy cel zaplanowano:

• zgromadzenie danych historycznych na temat o zarządzania wodą,
• zebranie informacji i poznanie funkcjonowania systemu hydrologicznego w przeszłości,
• ocenę wpływu istniejącego systemu hydrologicznego na torfowiska,
• wypracowanie założeń i założenie sieci monitoringu torfowisk, w szczególności służącego uaktualnianiu i uszczegółowianiu danych hydrologicznych,
• eksperymentalne działania renaturyzacyjne na niewielkich powierzchniach (w tym usuwanie zmineralizowanego torfu z powierzchni torfowisk),
• nawiązanie kontaktów z firmami produkującymi kompost jako potencjalnych odbiorców zmineralizowanego torfu pochodzącego z renaturyzowanych torfowisk (w przyszłości jako instytucji współfinansującej działania renaturyzacyjne),
• ocenę stosunków pomiędzy ekonomiczną działalnością a korzystaniem z wód powierzchniowych i podziemnych, również w kontekście ochrony przyrody i rozwoju torfowisk,
• zgromadzenie wszystkich możliwych ekologicznych, hydrologicznych, glebowych i geologicznych informacji o obszarach służące przygotowaniu wstępnego modelu hydrologicznego funkcjonowania polskich torfowisk (opis profili torfowiskowych wzdłuż transektów poprzecznych torfowisk, interpretacja pokładów torfu i dawnych warunków hydrologicznych, analizy wody powierzchniowej i podziemnej, analiza warunków glebowych wzdłuż transektów, pomiar poziomu wód powierzchniowych i podziemnych itp.),
• stworzenie bazy danych w oparciu o systemu informacji GIS,
• prezentację alternatywnych rozwiązań służących gromadzeniu zasobów wodnych,
• skonstruowanie modelu hydrologicznego do pozorowania różnych scenariuszy zarządzania wodą na wybranych obszarach,
• przygotowanie propozycji rozwinięcia pakietów programów rolno-środowiskowych o hodowlę ryb oraz gospodarkę leśną,
• budowę świadomości społecznej oraz wymianę informacji w ramach przygotowanych szkoleń, warsztatów i konferencji.

W ramach podsumowania zaplanowanych działań zostanie przygotowany materiał do wydania książki na temat racjonalnego zarządzania zasobami wodnymi uwzględniającego różne aspekty w tym potrzeby ochrony przyrody. Wydany zostanie również podręcznik dobrej praktyki zarządzania obszarami torfowiskowymi na przykładzie obiektów rozpoznanych w trakcie realizacji projektu.

• 
• 
• 
• 
•  

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Bagna Przemkowskie

Kompleks bagien o powierzchni 4 000 ha położonych w dolinie rzeki Szprotawy na północ od miasta Przemków. Obszar sieci Natura 2000. Częścią Bagien Przemkowskich jest duży kompleks stawów rybnych, o powierzchni 950 ha, objętych ochroną rezerwatową. Stawy i część Bagien Przemkowskich leżą w granicach Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Jest to największy kompleks mokradłowy w zachodniej Polsce. W przeszłości centralna część bagien była objęta poligonem rosyjskim (mezotroficzne łąki z największą populacją w regionie goździka pysznego - Dianthus superbus). Wstępne badania terenu wykazały obecność 223 gatunków roślin z tego 34 to rośliny rzadkie i zagrożone wyginięciem. Bagna Przemkowskie to nie tylko doskonałe siedlisko dla roślin, ale również miejsce bytowania ponad 100 gatunków ptaków, z czego aż 81 to ptaki lęgowe. Przemkowskie Bagno posiada sieć odwadniających rowów pochodzących sprzed II wojny światowej. Wszystkie strumienie i rzeki zostały skanalizowane. W rezultacie część bagna jest osuszona, a tym samym zniszczona.

• 
• 
•  

Bagno Całowanie

Torfowisko Całowanie jest jednym z największych torfowisk Mazowsza (1 200 ha). Jest to soligeniczne torfowisko niskie, położone na zboczach doliny Wisły, w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Bagno Całowanie zostało zatwierdzone jako obszar Natura 2000 ze względu na Dyrektywę Siedliskową i jest na liście proponowanych obszarów ze względu na Dyrektywę Ptasią.

Najciekawsze i najcenniejsze walory przyrodniczych tego obszaru:

* Duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych - występują tu, zanikające w całej Europie, wilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) i ciepłolubne murawy napiaskowe, a także mozaika łozowisk, mechowisk, turzycowisk i trzcinowisk oraz lasów olsowych;

* Bogactwo flory: znaleziono tu blisko 700 gatunków roślin naczyniowych, w tym aż 33 prawnie chronionych, m.in. brzoza niska Betula humilis - reliktowy gatunek glacjalny, na południowo-zachodniej granicy swego występowania, wpisany na polską czerwoną listę;

* Bogactwo fauny - stwierdzono tu występowanie ponad 145 gatunków ptaków, w tym: derkacza, kulika wielkiego, rycyka, krwawodzioba, kszyka, dudka, błotniaka zbożowego oraz błotniaka łąkowego, bączka, orlika krzykliwego, sowy błotnej, podróżniczka, pójdźki, i in.; z bezkręgowców występują tu ginące w Europie motyle - czerwończyk fioletek Lycaena helle, modraszek telejus Maculinea teleius, modraszek alkon Maculinea alcon.

Obszar ten pozostaje w znacznej części w rękach prywatnych właścicieli. W niewielu miejscach prowadzą oni jeszcze ekstensywne użytkowanie łąk, lecz na większą skalę, tradycyjne gospodarowanie zanika. Nieskoszone łąki zarastają krzewami, a to z kolei powoduje zanikanie roślinności łąkowej wraz z cennymi gatunkami roślin i zwierząt związanych z ekosystemami otwartymi. Bardzo dużym zagrożeniem jest system melioracyjny, który wciąż, często bez potrzeby, silnie odwadnia wilgotne łąki i mechowiska, powodując ich degradację. Również nielegalne wydobycie torfu oraz zakładanie stawów rybnych (wydobycie torfu pod pretekstem kopania stawów) zagrażają zachowaniu odpowiednich warunków uwilgotnienia oraz powodują dewastację terenu.

• 
• 
• 
• 
• 
•  

Dolina Płoni

Obszar położony na południowy-wschód od miasta Szczecina. Włączony do sieci Natura 2000. Południowa część doliny znajduje się w granicach Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. W dolinie rzeki Płoni istnieją trzy rezerwaty przyrody, a kolejnych 15 jest projektowanych. W dolinie rzeki położone jest jedno z największych w Polsce jezior - Jezioro Miedwie będące jednocześnie ujęciem wody pitnej dla miasta Szczecina. Cała dolina jest objęta strefą ochrony wód. Górna część doliny rzeki płoni to cenne tereny źródliskowe. W dolinie licznie występują wilgotne łąki nawapienne wyróżniające się niezwykle bogatą florą. Po zaprzestaniu użytkowania rolniczego na części z nich nastąpiła gwałtowna sukcesja ziołorośli, turzycowisk oraz zarośli wierzbowych. Przeprowadzona analiza materiałów archiwalnych wykazała, że już w XII wieku na obszarze tym prowadzono działania znacząco zmieniające warunki hydrologiczne. W pierwszym etapie były to liczne piętrzenia służące budowanym młynom. W XVIII wieku rozpoczęto prace melioracyjne skierowane głównie na odwodnienie doliny. Wtedy też zniszczono liczne, średniowieczne piętrzenia. Uregulowanie cieków doliny przyczyniło się do powstania dużych obszarów łąk. Tylko nieliczne strumienie zachowały swój naturalny charakter. Obszar doliny Płoni stanowi modelowy przykład braku umiejętnego zarządzania, który przejawia się niespójnością gospodarki wodnej (ujęcie wody na potrzeby miasta) a gospodarką rolną i ochroną przyrody. Użytkowane w przeszłości intensywnie łąki obecnie ulegają zarastaniu, a na znacznej ich części zakładane są stawy rybne niszczące torfowiska oraz pogarszające jakość wód wykorzystywanych jako źródło wody pitnej.

• 
• 
• 
• 
• 
•  

Projektowany rezerwat Gogolewko, Zapceńskie Mechowiska i Dolina Iny koło Recza

Dla pełnego zrozumienia funkcjonowania ekosystemów niewielkich dolin rzecznych, gdzie szczególna rolę odgrywają zjawiska źródliskowe, rozszerzono zasięg terytorialny projektu. Uzupełniające materiały zebrano z trzech dodatkowych miejsc tj. projektowanego rezerwatu "Gogolewko" k. Słupska, doliny Iny k. Recza oraz projektowanego rezerwatu "Zapceńskie Mechowiska" k. Bytowa.

 

• 
• 
•  

Szczegóły

Kategoria: Torfowiska

Główne cele:

• podtrzymanie związków pomiędzy rolnictwem i ochroną przyrody,
• wymiana doświadczeń,
• rozwinięcie pakietów rolno-środowiskowych na obszarach parków krajobrazowych.

Długoterminowe

• wypracowanie modelowego sposobu zarządzania terenami pozostającymi w zarządzie Skarbu Państwa ze szczególnym uwzględnieniem relacji pomiędzy użytkowaniem gospodarczym a gospodarką wodną,
• inicjowanie praktycznych działań na dużych obszarach torfowisk dotąd nieużytkowanych poprzez demonstracyjne działania pilotażowe prezentujące konkretne rozwiązania w ramach racjonalnego zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb ochrony przyrody,
• budowa świadomości społecznej na temat właściwego zarządzania torfowiskami w kontekście ich różnorodności biologicznej, jako element lokalnej i regionalnej polityki rozwoju,
• promocja właściwej praktyki zarządzania torfowiskami gwarantującej długoterminową ochronę walorów przyrodniczych zagrożonych ekosystemów torfowiskowych, zapewniającej jednocześnie opłacalność prowadzonej działalności gospodarczej,
• przywrócenie rolniczego użytkowania ekosystemów zasilanych wodami podziemnymi,
• wprowadzenie zwyczaju zarządzania zasobami wodnymi, uwzględniającego nie tylko potrzeby gospodarcze ale też potrzeby ochrony przyrody,
• podniesienie kwalifikacji zarządzających mokradłami oraz wodami (zarówno prywatnych właścicieli jak też instytucje i urzędy administracji lokalnej i rządowej) w ramach spotkań i szkoleń.

Krótkoterminowe

• stworzenie sieci współpracujących ze sobą naukowców i pracowników organizacji pozarządowych zdolnych do rozwijania strategii i planowania na obszarach chronionych,
• rozwój wzorcowych planów ochrony przyrody i zarządzania zasobami wodnymi, które stworzą możliwość wielofunkcyjnego użytkowania korzystnego zarówno dla ochrony przyrody jak i pozyskiwania zasobów przyrody na małą skalę (rolnicy, małe firmy, produkcja wody pitnej, turystyka),
• wyszkolenie pracowników organizacji pozarządowych oraz administracji ochrony przyrody,
• przekazanie wiedzy eko-hydrologicznej niezbędnej do przygotowania i wdrożenia projektów renaturyzacji zdegradowanych obszarów torfowiskowych,
• wspieranie rozwoju spójnych planów, polityki i legislacji dla ochrony bioróżnorodności i zarządzania wodą,
• wdrożenie programów monitoringowych,
• upowszechnianie nowych metod renaturyzacji torfowisk (np. usuwanie wierzchniej warstwy zmineralizowanego torfu w kontekście lokalnych warunków i perspektyw jego gospodarczego wykorzystania).

• 
• 
• 
•