Warta

Szczegóły
Kategoria: Warta

Obszar Dolnej Warty rozciąga się od Santoka do Kostrzyna nad Odrą, w którym wody Warty łączą się z nurtem Odry. Odcinek ten mierzy ok. 60 km. Na tej długości do Warty, w miejscowości Santok, uchodzi rzeka Noteć, dalej w kierunku ujścia również mniejsze rzeki takie jak Postomia oraz Łęcza i Rącza Struga. W okolicy Kostrzyna znajduje się Kostrzyński Zbiornik Retencyjny, który podczas powodzi przyjmuje ogromne masy wody.

 Warta niegdyś

zakoleDawniej, kiedy Warta miała jeszcze charakter dzikiej rzeki i jej wody podczas wiosennych roztopów swobodnie rozlewały się na obszarze całej doliny, teren ten porośnięty był lasami. Cykl corocznych zalewów, który warunkował tworzenie się bardzo żyznych gleb w dolinie przyczynił się do wykształcenia charakterystycznej sekwencji zbiorowisk roślinnych. Najbliżej koryta rzeki znajdowała się strefa zarośli wierzbowych, których rozwój hamowany był m.in. przez coroczny spływ kry, dalej tworzyły się łęgi wierzbowe, topolowe, a w strefie krawędziowej, a więc najrzadziej zalewanej, łęgi dębowo-wiązowo-jesionowe. Do dziś dojrzałe drzewostany łęgowe ostały się właściwie tylko na terenie Parku Narodowego "Ujście Warty" oraz w rezerwacie przyrody "Zakole Santockie".

  Warta dziś

Dziś dolina Dolnej Warty to przede wszystkim ogromne połacie łąk i pastwisk, które zajmują potencjalne siedliska lasów łęgowych. Na uwagę zasługują przede wszystkim, rzadko spotykane, barwne łąki selernicowe związane z naturalnym cyklem zalewania i obsychania terenów dolin rzecznych. Najczęściej spotykanym  typem roślinności o charakterze łąkowo-pastwiskowym są tu mannowiska, mozgowiska, łąki wyczyńcowe  oraz pastwiska z kępami situ rozpierzchłego i śmiałka darniowego - roślinami niechętnie zjadanymi przez zwierzęta. Taką mozaikę zbiorowisk urozmaicają pojedyncze kępy krzewiastych gatunków wierzb oplecione pędami chmielu i kieliszników. Nieodłącznym elementem krajobrazu doliny Dolnej Warty są także "głowiaste" wierzby. Są to często stare, próchniejące drzewa, zasobne w spękania i dziuple, w których chętnie zakłada gniazdo, rzadki w Polsce gatunek sowy - pójdźka. Obszar samego międzywala obfituje w liczne starorzecza, z których do największych należy Stara Warta. Te zwykle niewielkie, półkoliste zbiorniczki często porośnięte są pięknie kwitnącymi nymfeidami - grążelem żółtym i grzybieniami białymi.
W obrębie samego koryta rzecznego, specyficznym siedliskiem są okresowo odsłaniane łachy i namuliska, które zwykle w krótkim czasie zajmowane są przez charakterystyczne dla tych miejsc terofity np. z rodzaju cibora, czy uczep. Łachy i namuliska często wykorzystywane są również przez zwierzęta, szczególnie ptaki, które traktują te siedliska jako miejsca odpoczynku, żerowania, a często również miejsca gniazdowania.
Zdarza się, że tu, gdzie brzeg rzeki ma charakter dość stromej skarpy swoje niewielkie, składające się z kilku par, kolonie zakładają brzegówki. W dolinie Warty obecne są także lokalne wyniesienia porośnięte roślinnością charakterystyczną dla siedlisk suchych, są to m.in. niewielkie fragmenty muraw z udziałem szczotlichy siwej oraz płaty z dominacją trzcinnika piaskowego. Na krawędzi doliny, która zwykle ma charakter stromych zboczy, często wykształcają się bardzo rzadkie i zanikające na terenie kraju, nawiązujące do muraw stepowych - murawy kserotermiczne. Wiele gatunków budujących te ekosystemy to taksony bardzo rzadkie i chronione. Wśród nich warto wymienić ostnice: włosowatą i Jana, pajęcznicę liliowatą i wężymorda stepowego.

Ujście Warty - ptasi raj
Dolna Warta, a właściwie samo ujście tej rzeki wielu ludziom, którzy choć trochę interesują się przyrodą, kojarzy się Parkiem Narodowym "Ujście Warty" lub z dawnej istniejącym tu rezerwatem przyrody "Słońsk". W 2004 Park ten, jako siedlisko ptasie, został włączony do sieci obszarów Natura 2000, jako obszar specjalnej ochrony ptaków - Ujście Warty, PLB080001. Miejsce to, ma zatem ogromne znaczenie nie tylko w skali Polski, ale także w skali wszystkich krajów Unii Europejskiej.
"Ujście Warty" to obszar, który o każdej porze roku tętni życiem, to istny ptasi raj. Ma on szczególne znaczenie dla ptaków migrujących, szczególnie wiosną i jesienią, zimujących oraz oczywiście lęgowych. Wiele tysięcy osobników różnych gatunków ptaków m.in. gęgaw, łabędzi niemych i cyraneczek miejsce to wybiera na pierzenie się. Na terenie całego Parku stwierdzono ponad 250 gatunków ptaków, z czego blisko 170 gatunków corocznie wyprowadza tu lęgi. Miejscem największej koncentracji ptaków jest Kostrzyński Zbiornik Retencyjny, gdzie odnotowano aż 200 gatunków. Z niezwykłych rzadkości ornitologicznych można tu zaobserwować (oczywiście pod warunkiem, że dopisze dużo szczęścia) czaplę modronosą, warzęchę, kazarkę czy kamusznika. Już jedna podróż do Parku pozwala zyskać przegląd pewnych grup ptaków związanych ze środowiskiem wodno-błotnym m.in. perkozów, kaczek, mew, rybitw i siewek, wśród których do najciekawszych, bardzo rzadkich należą szczudłak, ostrygojad i batalion. Wszystko tak naprawdę kręci się tu wokół wody. Wysokość poziomu wody i długotrwałość zalewu kształtuje tutejsze życie. Od tego zależy charakter wykształcającej się roślinności oraz często sukces lęgowy.
O każdej porze roku Dolina Warty, a w szczególności Park Narodowy i Park Krajobrazowy "Ujście Warty" oraz rezerwat przyrody "Zakole Santockie", zachwyca swym pięknem, warto zatem odwiedzać te zakątki Polski.

Szczegóły
Kategoria: Warta

Obszar środkowej Warty, dawniej wodny eden dzikiej flory i fauny, dziś tylko fragmentami przypominający swój pierwotny charakter, stanowi największy klejnot ziemi Wielkopolskiej, łączący dwa przeplatające się światy: ten ludzki - pełen ekonomiczno-ekologicznych rozterek oraz ten przyrodniczy - wciąż tętniący życiem. Rola, jaką odgrywa rzeka Warta od setek tysięcy lat na arenie globalnej, to rola naturalnego selekcjonera genów gatunków roślin i zwierząt związanych z różnorodnymi ekosystemami siedlisk nadrzecznych. Ten, jeden z największych korytarzy ekologicznych w centralnej Polsce nie tylko daje schronienie i pokarm bytującym zwierzętom, ale także stanowi miejsce rozrodu i rozwoju tysięcy ptaków, ssaków, płazów, gadów, ryb i całej rzeszy bezkręgowców.
Do niewątpliwych perełek obszaru środkowej Warty, które w różnym stopniu zostały objęte ochrona przyrodnicza i krajobrazowa, należą tereny włączone do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.

Wielkopolski skarb przyrody
Środkowy odcinek Warty stanowi jeden z najlepiej zachowanych na terenie Wielkopolski podmokłych terenów, na którym panują sprzyjające warunki bytowania wielu rzadkich gatunków ptaków takich jak: zimorodek, perkozek, bąk, płaskonos, kropiatka, derkacz, kszyk czy rycyk. Oprócz istotnej funkcji przyrodniczej, obszar ten pełni ważną rolę krajobrazową. Mozaikowa struktura słabo użytkowanych łąk i pastwisk urozmaicona jest dzikimi meandrami starorzeczy oraz pełnych niepowtarzalnego klimatu lasami łęgowymi. W obszarze Doliny Środkowej Warty, zajmującej ponad 600 tysięcy hektarów, udokumentowano 17 różnych typów siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Największą powierzchnię zajmują niżowe murawy bliźniczkowe, naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, jak również murawy kserotermiczne i in. Należy dodać, że DŚW leży na terenie Nadwarciańskiego i Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego oraz 7 Obszarach Chronionego Krajobrazu.

Ostoja Wielkopolska
Unikatowa rzeźba terenu Ostoi Wielkopolskiej wykształciła się podczas fazy poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego, tworząc moreny czołowe, kemy ozy czy tez rynny polodowcowe, Rynny znajdują się w dolinach, w których płynie rzeka Warta. Jest to region silnie zalesiony (ok.45%), poprzecinany łąkami i terenami rolniczymi tworzącymi specyficzną mozaikę terenu. Ze względu na lokalny mikroklimat oraz bioróżnorodność gatunkową flory i fauny obszar ten został włączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jako ostoja siedliskowa dla 19 typów zbiorowisk roślinnych. Znaczna część terenu zlokalizowana jest w największym parku Wielkopolski - WPN-ie.

Inne obszary N-2000 na terenie Wielkopolski:
a) Siedliskowe: Ostoja Nadwarciańska, Rogalińska Dolina Warty, Dolina Noteci, Biedrusko, Dąbrowy Krotoszyńskie i Obrzyckie, Fortyfikacje w Poznaniu, Jeziora: Kubek, Zgierzynieckie, Kopanki, Puszcza Bieniszewska, Ostoja Wielkopolska
b) Ptasie: Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego, Nadnoteckie Łęgi, Wielki Łęg Obrzański, Zbiornik Wonieść, Dolina Środkowej Warty

Szczegóły
Kategoria: Warta

gorna1

Atrakcyjne krajobrazowo, malownicze tereny górnej Warty, podobnie jak doliny wszystkich większych rzek w Polsce poddawane są licznym przekształceniom. Jednak wiele jest jeszcze miejsc nad Warta gdzie nie dominuje krajobraz rolniczy czy antropogeniczny lecz naturalny, jedynie w niewielkim stopniu zmieniony przez człowieka. Te najcenniejsze obszary górnej Warty objęto ochroną pod postacią różnorodnych form: parków krajobrazowych, rezerwatów, użytków ekologicznych, pomników przyrody, obszarów chronionego krajobrazu. Spośród nich wyróżniają się dwa obszary chroniące najcenniejsze siedliska - są to dwa parki krajobrazowe: Załęczański Łuk Warty oraz Międzyrzecze Warty i Widawki.

 

Załęczański Park Krajobrazowy leży na pograniczu województw: łódzkiego, opolskiego i śląskiego. Został utworzony w 1978 roku, jako jeden z pierwszych parków krajobrazowych w Polsce. Ze względu na piękno krajobrazu i bogactwo przyrodnicze Załęczański Łuk Warty, chroniony także, jako obszar Natury 2000, stanowi najcenniejszy fragment górnej Warty. Dolina jedynie w niewielkim stopniu nosi tu ślady ludzkiej działalności, natomiast koryto rzeki jest całkowicie naturalne, dzikie, tętniące różnorodnym życiem. Najbardziej charakterystyczne dla Parku, wyróżniające ten obszar w krajobrazie Polski Środkowej, są rośliny muraw napiaskowych, kserotermicznych i naskalnych. Wiele wapieniolubnych gatunków roślin osiąga tu swe północne granice zasięgu. Na terenie Parku występują 33 gatunki roślin podlegających ochronie, w tym 21 objętych ochroną ścisłą. Bogactwo siedlisk przyciąga wiele ptaków łącznie odnotowano ich tu około 130 gatunków.

 

gorna2Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki to obszar wideł dwóch rzek: Warty i jej dopływu Widawki. Walory krajobrazowe tego terenu to głównie liczne starorzecza, obszary wydmowe i torfowiska. Florę Parku reprezentują różnorodne grupy siedliskowe, oprócz gatunków lasów liściastych, mieszanych i borowych, obecne są tu rośliny związane z torfowiskami, wilgotnymi łąkami, szuwarami oraz wodami. Lasy stanowią tylko niespełna 25% ogólnej powierzchni Parku. Przeważają sztucznie wprowadzone lasy sosnowe, Zespoły naturalnych borów bagiennych, łęgów i grądów zachowały się tylko w niewielkich fragmentach. Stwierdzono tu występowanie ponad 600 gatunków roślin naczyniowych w tym 30 gatunków chronionych: 19 całkowicie, a 11 częściowo. Doliny Warty i Widawki to również ostoja ptaków takich jak żurawie, zimorodki, bociany białe, czajki czy kaczki krzyżówki.

 

 

Cenne elementy szaty roślinnej doliny Warty

Żabi Staw to małe jeziorko Załęczańskiego Parku Krajobrazowego położone na wysoczyźnie niedaleko Bobrownik. Chronione jako pomnik przyrody miejsce obfituje w wiele ciekawych gatunków roślin związanych ze środowiskiem wodnym. Najcenniejszym przedstawicielem obecnej tu flory jest liczna populacja grzybieni północnych, podlegających ścisłej ochronie gatunkowej w Polsce. Istotna jest też obecność prawie wszystkie krajowych gatunków płazów, samych żab jest tutaj kilka gatunków. Niestety teren wokół pomnika nie należy do najczystszych, dodatkowo widoczne są tu ślady po ogniskach i innych formach spędzania wolnego czasu przez okoliczną ludność.

Winnica to rezerwat florystyczny Parku Miedzyrzecza Warty i Widawki. Rezerwat obejmuje skarpę z odkrywką margla jurajskiego i porastającymi ją zaroślami kserotermicznymi. Występujące tu ciepłolubne rośliny, związane z podłożem wapiennym, stanowią jedyne w środkowej Polsce stanowisko murawy kserotermicznej o wyglądzie stepu kwietnego. Zagrożenie dla muraw stanowią bujnie rozrastająca się tarnina i dereń, które rozpowszechniły się tak znacznie, że stanowią poważne zagrożenie dla muraw. W przeszłości wycinka drzew i krzewów nie była tu potrzebna, gdyż rolę reduktora roślinności odgrywały spasane zwierzęta domowe. Dzisiaj, bez ingerencji z zewnątrz, rośliny kwiatowe muraw mogą zastraszająco szybko wyginąć. Może warto zastanowić się zatem nad przywróceniem wypasu w rezerwacie, oczywiście po uprzednim mechanicznym usunięciu krzewów.

Szczegóły
Kategoria: Warta

Chcemy oddalić wizję uregulowanej, brudnej, pozbawionej życia rzeki i zacząć aktywnie działać na rzecz ochrony jej dziewiczych fragmentów oraz promować proekologiczne postawy wśród mieszkańców. Strona ta, która będzie stopniowo udoskonalana i rozwijana, jest pierwszym krokiem zmierzającym do tego celu. W dalszej kolejności chcemy stworzyć bazę danych o "perełkach przyrodniczych" naszej rzeki Warty. Tym samym będziemy mogli podjąć określone działania zmierzające do ratowania naszej rzeki. Punktem wyjścia stała się dla nas analiza stanu ochrony przyrody w dolinie Warty przeprowadzona podczas realizacji projektu Inkubator Liderów Europejskiej Ochrony Przyrody.

Zapraszamy wszystkich, którym los Warty nie jest obojętny do udziału w projekcie i nadsyłanie informacji dotyczących rzeki, o miejscach posiadających wyjątkowe walory przyrodnicze. Mamy nadzieje, że przy Waszej pomocy uda nam się przejść od rozpoznania problemów do podjęcia działań naprawczych w imię ochrony tego, co w dolinie Warty najcenniejsze.

Przyszłość Warty jest w naszych - Waszych rękach!

Podkategorie